Astma utrudnia swobodne oddychanie. Jak radzić sobie z objawami astmy?
Astma to choroba występująca powszechnie. Szacuje się, że nawet 5-6 proc. Polaków choruje na astmę. Chociaż jest to choroba znana, to niestety trudno ją leczyć. Występujące napadowo duszności, kaszel i ściskanie w klatce piersiowej da się opanować lekami rozkurczającymi oskrzela. Jednak na zaostrzenie astmy wpływają także czynniki zewnętrzne, których trudno unikać. Astmatycy są często także alergikami, u których objawy pojawiają się po zetknięciu z pyłkami roślin, kurzem lub zwierzętami. Jak leczyć astmę i łagodzić jej objawy?
Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dróg oddechowych, w której ciągłe zapalenie prowadzi do nadreaktywności oskrzeli i występowaniu objawów, takich jak duszności, kaszel i ściskanie w klatce piersiowej. Napadom duszności i kaszlu towarzyszy skurcz oskrzeli ustępujący samoistnie lub po podaniu leku rozkurczającego. Podczas ataku astmy oskrzela oddechowe kurczą się, zmniejszając przepływ powietrza z i do płuc, co wywołuje trudności z oddychaniem. Jest to choroba bardzo powszechna. Występuje w różnych grupach wieków i w różnych natężeniu. Na zaostrzenie objawów astmy oskrzelowej wpływają bezpośrednio powszechne alergeny (na przykład pyłki traw), a także drażniący dym papierosowy, toksyczne opary, a nawet sierść zwierząt.
Oskrzela chorych na astmę są bardzo wrażliwe na działanie szkodliwe czynników, takich jak dym papierosowy i zanieczyszczenia powietrza. Nabłonek wyścielający oskrzela astmatyków jest zazwyczaj uszkodzony i odsłania głębsze warstwy ściany oskrzeli. Bodziec czy alergen, które nie wpływają istotnie na oskrzela osoby zdrowej, u astmatyka mogą powodować ich znaczny skurcz i problemy z oddychaniem.
Palenie tytoniu oraz wdychanie dymu papierosowego zaostrza objawy astmy i pogarsza kontrolę choroby.
ASTMA ALERGICZNA (ATOPOWA) wiąże się z uczuleniem na występujące w środowisku alergeny, na przykład pyłki roślin. W tym przypadku objawy astmy zazwyczaj nasilają się w okresach, w których występuje pylenie. U niektórych osób objawy astmy poza sezonem nie występują lub są łagodne. Astmatycy atopowi doświadczają także objawów typowo alergicznych, takich jak katar, napady kichania i zapalenia spojówek. Innymi alergenami, które wywołują objawy u chorych na astmę, są roztocza kurzu, pleśni i sierść zwierząt.
Bywa, że astma nie jest związana z alergią. Niestety, tylko u niektórych chorób udaje się powiązać występowanie astmy z czynnikami alergicznymi, które wpływają na pojawianie się objawów. Jeśli bezpośrednią przyczyną choroby są czynniki występujące w środowisku pracy, rozpoznaje się astmę zawodową. Astma aspirynowa występuje natomiast na skutek nieprawidłowej reakcji organizmu na leki przeciwbólowe. Można mieć również do czynienia z astmą wysiłkową, która ujawnia się jedynie po wysiłku fizycznym. Istnieje kilka rodzajów astmy, dlatego w celu postawienia odpowiedniej diagnozy najlepiej skontaktować się z lekarzem specjalistą.
Jakie są przyczyny astmy?
Astma to choroba, którą charakteryzuje przewlekły proces zapalny toczący się w drogach oddechowych, a przede wszystkim w oskrzelach, czyli przewodach doprowadzających powietrze do pęcherzyków płucnych. Proces zapalny powoduje zwiększenie liczby komórek układu odpornościowego, a wydzielane przez niektóre z nich substancje powodują kurczenie się oskrzeli. W całym procesie zapalnym uczestniczą także komórki budujące ścianę oskrzeli, które wydzielają tzw. mediatory zapalenia, substancje powodujące utrzymywanie się procesu zapalnego.
Celem leczenia astmy jest usunięcie przyczyny choroby, czyli stanu zapalnego. Niestety, w znacznej większości przypadków leki hamujące proces zapalny, zwane lekami kontrolującymi astmę, trzeba przyjmować stale i regularnie.
Jakie są objawy astmy?
Objawy astmy mają zazwyczaj charakter napadowy. Pomiędzy napadami chory może wcale nie odczuwać żadnych objawów. Napad objawia się natomiast dusznościami, kaszlem i świszczącym oddechem. Objawy astmy ustępują samoistnie lub po leczeniu, czyli przyjęciu dawki leku rozkurczającego oskrzela. W większości przypadków napady duszności i kaszlu występują w nocy i nad ranem, po wysiłku fizycznym lub po zetknięciu się z czynnikiem drażniącymi, takimi jak zanieczyszczone powietrze, dym tytoniowy, toksyczne opary, niektóre leki oraz alergeny.
Objawy astmy:
- duszności;
- ściskanie w klatce piersiowej;
- kaszel — zazwyczaj suchy;
- świszczący oddech.
Niekontrolowana, czy nieleczona astma charakteryzuje się częstymi, wyjątkowo męczącymi napadami kaszlu i duszności. Z tego względu leczenie choroby jest konieczne. Ogromne duszności połączone niekiedy z niemożnością zaczerpnięcia oddechu zagrażają zdrowiu człowieka. U znaczniej większości chorych na astmę leczenie pozwala ograniczyć częstotliwości napadów i złagodzić objawy. Gdy napady kaszlu występują sporadycznie, a pozostałe objawy astmy nie utrudniają normalnego funkcjonowania, można mówić o tym, że choroba jest odpowiednio kontrolowana.
Zaostrzenia astmy i problemy z kontrolą choroby są często powodowane przez wirusowe górnych dróg oddechowych.
Napady astmy nie są charakterystyczne dla wszystkich chorych, ponieważ mają różne nasilenie. U niektórych duszności mogą być łagodne, inni astmatycy zmagają się natomiast z wyjątkowo ciężkimi atakami, których siła może zagrażać życiu. Najważniejsza jest zatem obserwacja. Trzeba nauczyć się rozpoznawać ataki i umieć na nie reagować. Kiedy należy szukać pomocy u lekarza? Gdy atak duszności jest tak duży, że nie można nawet wypowiedzieć jednego zdania, a także, gdy atakom towarzyszą bóle głowy i zamroczenie, senność i osłabienie. Szybkiej konsultacji z lekarzem wymagają także astmatycy, u których objawy nie łagodnieją po podaniu leków rozkurczających oskrzela.
Jak rozpoznać astmę?
Astmę rozpoznaje się na podstawie charakterystycznych objawów choroby stwierdzonych podczas badania lekarskiego, a także badania fizykalnego. W diagnostyce astmy wykorzystuje się także badania układu oddechowego, takiej jak spirometria, analiza szczytowego przepływu wydechowego czy spirometryczne próby prowokacyjne.
Jakie są metody leczenia astmy?
Astma jest chorobą przewlekłą, której leczenie trwa niemal nieprzerwanie. Choć bywa uciążliwe dla samych astmatyków, skuteczne leczenie pozwala zahamować przewlekły proces zapalny toczący się w drogach oddechowych, który prowadzi do napadów duszności i kaszlu. Leczenie opiera się na łagodzeniu objawów astmy, ograniczeniu występowania napadów duszności i kaszlu, a także ograniczeniu potrzeby kontaktu z lekarzem.
Niemal u wszystkich astmatyków możliwe jest kontrolowanie choroby za pomocą specjalnych leków. Leczenie astmy jest leczeniem skojarzonym, czyli nastawionym na podawanie różnych preparatów, podawanych w różnej formie.
Podaje się zatem leki z różnych grup, które łagodzą objawy astmy poprzez szybkie rozluźnienie mięśni dookoła dróg oddechowych (te preparaty podaje się podczas ataków astmy). Astmatycy przyjmują także leki zapobiegające występowaniu objawów choroby, które zmniejszają podatność dróg oddechowych na czynniki drażniące i alergeny oraz łagodzą zapalenie. Chorzy na astmę przyjmują również leki pozwalające kontrolować objawy, które przyjmuje się codziennie wraz ze środkami zapobiegającymi objawom choroby.
Zobacz także
Astma u dzieci
Astma u małych dzieci jest stosunkowo trudna do rozpoznania. Dzieci nie zawsze są w stanie dobrze opisać występujące objawy. Małe dzieci nie są też w stanie poprawnie wykonać spirometrii, czyli badania, podczas którego mierzy się objętości i pojemności płuc oraz przepływy powietrza znajdującego się w płucach i oskrzelach w różnych fazach cyklu oddechowego.
Astma u dzieci ma najczęściej podłoże alergiczne i związana jest z uczuleniem na niektóre alergeny. Towarzyszą jej nierzadko objawy lub choroby atopowe, takie jak alergiczny nieżyt nosa (katar), atopowe zapalenie skóry lub alergiczne zapalenie spojówek. Objawy obkurczania się oskrzeli u dzieci nie zawsze świadczą o astmie.
Astma w ciąży
Ciąża może modyfikować, a nawet zaostrzać postać astmy. Do tej pory nie udowodniono, dlaczego u kobiet w ciąży choroba może przybierać ostrzejszy przebieg, jednak przyjmuje się, że wpływają na to zmiany hormonalne, a także zwiększenie się masy ciała, a w niektórych przypadkach otyłość. U ciężarnych kobiet chorych na astmę istnieje ryzyko wystąpienia powikłań, m.in. stanu przedrzucawkowego, przedwczesnego porodu, niskiej masy urodzeniowej dziecka, zahamowania wzrostu wewnątrzmacicznego, wad wrodzonych oraz zgonu okołoporodowego. Ryzyko wystąpienia powikłań jest większe niż w przypadku kobiet zdrowych, co nie znaczy, że może do nich dojść. Kobiety ciężarne chore na astmę powinny być pod stałą opieką lekarza. Lepsza kontrola astmy wiąże się bowiem z mniejszą częstością powikłań ciąży.
Astma i sport
Astma nie jest przeciwwskazaniem do uprawiania sportu. Choć wielu chorych rezygnuje z aktywności fizycznej w obawie przed dusznościami, to w większości przypadków jest to działanie na wyrost. O zakresie i częstotliwości aktywności fizycznej najlepiej rozmawiać z lekarzem. Tu przydatne są wyniki obserwacji, czy pojawiają się duszności w czasie ćwiczeń lub po ich zakończeniu. U większości chorych na astmę duszności pojawiają się właśnie po zakończeniu ćwiczeń. Towarzyszy im zazwyczaj kaszel i świszczący oddech.
Metodą zapobiegania napadom duszności jest odpowiednie przyjmowanie leków na astmę, które w żaden sposób nie przeszkadzają w regularnym uprawianiu sportu, a niektóre z nich poprawiają nawet wydolność wysiłkową. Z tego względu niektóre leki stosowane przez astmatyków znajdują się na liście preparatów zabronionych w zawodowym sporcie.
Dyscypliną sportową, która korzystnie wpływa na zdrowie astmatyków, jest pływanie. Częstość napadów duszności może się natomiast zwiększać w czasie uprawiania sportów w warunkach, gdzie powietrze jest suche, zimne lub wyjątkowo zanieczyszczone.
Źródło: astma.mp.pl/wszystkooastmie; astma.mp.pl/wszystkooastmie/cowartowiedziec; czytelniamedyczna.pl/485,leczenie-astmy-oskrzelowej; podyplomie.pl/medycyna; astma.mp.pl/wszystkooastmie
Tu się dzieje
