Czy rak kłuje? 5 pytań na temat raka, które może zadać dziecko
Rak u bliskiej osoby powoduje zagubienie, stres i dezorientację dziecka. Reakcje mogą być różne: od przerażenia po śmiech. U niektórych dzieci pojawiają się koszmary senne, a nawet agresja. Ważne, żeby w takiej chwili maluch miał przy sobie kogoś, kto pomoże zrozumieć mu wszystkie “dziwne” aspekty choroby. Jak wyjaśnić dziecku, co dokładnie się dzieje?
Wykrycie raka zmienia życie pacjenta i całej jego rodziny. Do takiej sytuacji nie da się wcześniej przygotować. O ile dorośli wiedzą przynajmniej, na czym polega choroba, w trudniejszej sytuacji są dzieci, które widzą głównie chaos i niecodzienne zachowanie dorosłych. Choćbyśmy bardzo starali się to przed nimi ukryć, dzieci zawsze wyczują, że coś się zmieniło. Maluchy doskonale rozpoznają lęki dorosłych, a im dłużej zwlekamy z powiedzeniem im prawdy, tym bardziej są zestresowane i obciążone. Dużo łatwiej jest mierzyć się ze strachem, gdy potrafimy go nazwać i cokolwiek o nim wiemy. Pamiętajmy przy tym, że dziecko naprawdę jest jak niezapisaną karta: ono zupełnie naturalnie podchodzi do pewnych spraw. Bardzo często, właśnie dzięki temu, to dzieci są pociechą dla dorosłych w trudnych chwilach.
Gdy zachorowała bliska mi osoba, pierwsze pytanie, jakie zadała moja czteroletnia córka podczas naszej “poważnej rozmowy”, brzmiało: czy rak kłuje? Naprawdę myślała, że chory może ukłuć. Albo że przytulanie może być niebezpieczne. Pytała, czy jej też mogą wypaść włosy.
W rozmowach z dzieckiem warto pamiętać o jednej zasadzie: proste odpowiedzi są najlepsze. Im bardziej kombinujemy, tym bardziej tracimy autentyczność w oczach malucha. Rak wzbudza strach wśród dorosłych: gdy o nim słyszymy, chcemy uciekać. Traktujemy go zupełnie inaczej niż grypę czy inną chorobę znaną dziecku. Nagle tyle rzeczy w otoczeniu dziecka się zmienia, a przyczyna jest bardzo tajemnicza. Dlatego postawmy na szczerość. Tak naprawdę, rozmowa o raku może być znacznie trudniejsza dla rodzica, niż dziecka. Na jakie pytania warto się przygotować? I jak na nie odpowiadać?
Oto 5 kwestii, które często nurtują dzieci w kontekście raka:
Czym się różni rak od kataru?
Dopóki na raka nie choruje nikt bliski, dziecko raczej nie styka się z tą chorobą. Zwłaszcza w przypadku małych dzieci - o raku nikt nie opowiada w przedszkolu. Nic dziwnego, że sama nazwa brzmi dla niego bardzo egzotycznie i pierwsze, co przychodzi mu na myśl, to skorupiak widywany w książkach i bajkach.
Można wytłumaczyć dziecku, że największa różnica między “zwykłymi” infekcjami, a rakiem jest taka, że rak powstaje wewnątrz komórek ciała, nie “przychodzi” z zewnątrz, tak jak ospa czy grypa. Wszystko zaczyna się od choroby jednej z komórek budujących organizm. Rak nie jest jedną chorobą: istnieje wiele różnych typów i tak samo wiele mamy możliwości leczenia. Raka nie da się wyleczyć w domu, pijąc syrop; choroba nie mija po kilku dniach. By go zwalczyć, należy usunąć wszystkie chore komórki. To może potrwać. Dlatego ważne jest oswojenie malucha z nową rzeczywistością, m.in. faktem, że chora osoba może zachowywać się inaczej niż wcześniej, nie mieć siły na zabawę itd.
Czy rakiem można się zarazić?
To jedna z najważniejszych odpowiedzi: dziecko powinno zapamiętać, że rak nie jest zaraźliwy. Właśnie tym różni się od innych chorób. Kontakt z chorym, przytulanie go i wspólna zabawa, są teraz bardzo ważne.
Czy wypadanie włosów boli?
Wyjaśnij dziecku, że gdy włosy wypadają po chemii, chory nie czuje żadnego bólu. To zupełnie inna sytuacja niż np. ciągnięcie za włosy przez rówieśników.
Czy mogę pomóc choremu?
Dziecko nigdy nie powinno czuć się odpowiedzialne za dorosłych. Wytłumacz maluchowi, że rak jest chorobą, którą leczą jedynie lekarze. Chorego można w tym czasie wspierać w inny sposób: na pewno ucieszy się z rysunku, codziennego telefonu. Ważne, żeby dziecko wiedziało, że nie musi nagle zmieniać swojego zachowania w stosunku do bliskiej osoby: nie musi się bać.
Czy na raka można umrzeć?
Zawsze warto być dobrej myśli: to pomaga i dorosłym, i dzieciom. Obecnie mamy wiele możliwości profilaktyki i leczenia raka, jest on traktowany jak choroba przewlekła. W rozmowie z małym dzieckiem nie skupiajmy się na najgorszym scenariuszu.
O czym jeszcze pamiętać? W rozmowie z dzieckiem bardzo ważny jest dobór słownictwa. Zupełnie inaczej brzmi, gdy mówimy “złośliwy guz”, a np. “chore komórki”. I jeszcze jedna kwestia: nawet dorośli nie znają odpowiedzi na wszystkie pytania dotyczące raka, a dziecko wcale tego nie oczekuje. Chodzi raczej o to, by rozmawiać z dzieckiem otwarcie, wspólnie szukać odpowiedzi. Z takiej wspólnej rozmowy może wiele wyniknąć: często to właśnie dzieci dają nam najważniejsze życiowe lekcje.
Źródło:
- Herlofsen Sarah, Geisler Dagmar, “Co to ten rak?”, Wydawnictwo Mamania 2019
Tu się dzieje
