Oceń
Rak żołądka jest jednym z najczęściej występujących nowotworów złośliwych.
Żołądek jest częścią przewodu pokarmowego, do którego po przejściu przez przełyk dostaje się pokarm. To w żołądku pod wpływem enzymów trawiennych zostaje zapoczątkowany proces trawienia.
Żołądek składa się z wpustu, trzonu i odźwiernika. Nowotwór może rozwinąć się w każdej z tych części, ale najczęściej powstaje w części odźwiernikowej, rzadziej w obrębie trzonu lub wpustu. Nowotwór tworzy się zwykle w obrębie błony śluzowej wyścielającej żołądek od wewnątrz i stanowiącej jedną z czterech warstw tworzących ścianę żołądka.
Najczęściej występującym nowotworem złośliwym żołądka jest gruczolak (nawet 95 proc. zachorowań), który wywodzi się z komórek błony śluzowej wyścielającej żołądek. Rzadziej występujące nowotwory żołądka to chłoniaki, guzy neuroendokrynne, mięsaki czy też guzy podścieliska przewodu pokarmowego (GIST).
Rak żołądka: przyczyny występowania
Rak tworzy się z namnażających się w niekontrolowany sposób komórek. W miarę jego rozrostu dochodzi do zajmowania kolejnych warstw ściany żołądka. Im więcej warstw zajmie rak, tym bardziej zaawansowana jest choroba i mniejsze szanse na jej wyleczenie.
Nowotwór żołądka rozprzestrzenia się zarówno przez ciągłość, zajmując struktury i narządy sąsiadujące z żołądkiem (przełyk, trzustka), jak również drogą krwionośną lub chłonną, dając przerzuty m.in. do wątroby i płuc.
Badania wskazują, że w przypadku nowotworów żołądka dużą rolę w ich powstawaniu odgrywają
, nawet większą niż czynniki genetyczne.
Do czynników zwiększających ryzyko występowania raka żołądka zalicza się:
- nieodpowiednią dietę: bogatą w sól, konserwowane i wędzone produkty, a także ubogą w świeże owoce i warzywa;
- płeć: rak żołądka częściej występuje u mężczyzn;
- stan po częściowej resekcji żołądka;
- przynależność etniczną: częściej chorują Japończycy, Chińczycy, Koreańczycy, mieszkańcy Europy Południowej i Wschodniej oraz Ameryki Środkowej;
- narażenie na czynniki chemiczne: w grupie ryzyka znajdują się na przykład górnicy, hutnicy i pracownicy przemysłu gumowego;
- grupa krwi A;
- występowanie polipów gruczolakowych, czyli zmiany będącej uwypukleniem błony śluzowej żołądka, która wiąże się ze zwiększonym ryzykiem przemiany złośliwej;
- przewlekłe stany zapalne błony śluzowej żołądka (zakażenie Helicobacter pylori);
- palenie tytoniu: zwiększa dwukrotnie ryzyko zachorowania;
- genetyka: zachorowania na nowotwory żołądka w rodzinie;
- choroba Addisona-Biermera, czyli niedokrwistość złośliwa;
- choroba Menetriera, czyli przerost błony śluzowej żołądka.
Wrzody żołądka (choroba wrzodowa żołądka) nie jest stanem przedrakowym. Przemiana wrzodu w nowotwór złośliwy zdarza się bardzo rzadko. Jednak wykrycie w badaniu endoskopowym owrzodzenia śluzówki zołądka jest wskazaniem do pobrania materiału do badania mikroskopowego.
Rak żołądka: objawy
Wczesne objawy raka żołądka są często bagatelizowane, mogą bowiem przypominać objawy spotykane w innych schorzeniach żołądka (np. w chorobie wrzodowej). Początkowe objawy obejmują zazwyczaj
.
Niektóre z występujących objawów mogą sugerować umiejscowienie guza w żołądku - postępujące utrudnienia połykania lub zwracanie pokarmów. Tym, co zazwyczaj odróżnia raka żołądka od choroby wrzodowej jest nasilenie się bólu po przyjęciu pokarmu. Przy chorobie wrzodowej ból po jedzeniu ustępuję, przy raku nasila się.
Wczesne objawy raka żołądka:
- ból w nadbrzuszu lub śródbrzuszu - zazwyczaj niestały, związany głównie ze spożyciem jedzenia;
- utrata apetytu;
- szybkie uczucie pełności;
- okresowe nudności lub wymioty;
- smoliste stolce;
- utrata masy ciała;
- krwawe wymioty (występują u ok. 10-15 proc. chorych);
- rzadziej występują krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego.
Objawy raka żołądka w zaawansowanym stadium:
- guz wyczuwalny jest przez powłoki brzuszne;
- wodobrzusze;
- powiększony węzeł w lewym dole nadobojczykowym (Virchowa);
- powiększenie wątroby - wynikające z szerzenia się zmian chorobowych na wątrobę;
- guz jajnika: tzw. guz Krukenberga będący przerzutem raka żołądka do jajnika;
- żółtaczka - związana z przerzutami do wątroby;
- wysięk do jamy opłucnej;
- wyczuwalny per rectum naciek (próg Blumera).
Rak żołądka: rozpoznanie
Choć nie zawsze można rozpoznać objawy raka i trudno go podejrzewać, to pewne objawy powinny u chorych budzić niepokój. Konsultacji z lekarzem wymagają na przykład przedłużające się bóle brzucha, zgagi i niestrawność, mdłości i wymioty, ciągłe uczucie sytości i utrata apetytu oraz wiele innych objawów, które nie powinny występować naturalnie u osób zdrowych.
Rozpoznanie raka odbywa się za pomocą:
BADANIA PRZEDMIOTOWEGO: lekarz bada jamę brzuszną rękoma w poszukiwaniu masy patologicznej lub bolesnych miejsc. Sprawdza także, czy nie ma guza nad lewym obojczykiem, który może być spowodowany rozprzestrzenianiem się nowotworu do znajdujących się w tym miejscu węzłów chłonnych.
BADANIA ENDOSKOPOWEGO (GASTROSKOPII): w czasie badania endoskopowego górnego odcinka przewodu pokarmowego lekarz wprowadza cienki, elastyczny przewód ze źródłem światła przez gardło pacjenta do żołądka. Umożliwia to obserwację wnętrza przełyku, żołądka i początkowej części jelita cienkiego (dwunastnicy). Gastroskopia umożliwia również pobranie wycinków do
.
BADANIA USG: umożliwiającego ocenę zaawansowania procesu nowotworowego, wykrycie ewentualnych przerzutów w wątrobie, okolicznych węzłach chłonnych czy też stwierdzenie zajęcia sąsiednich narządów. Endosonografia (EUS) umożliwia dodatkowo ocenę grubości nacieku nowotworowego w żołądku.
TOMOGRAFIA KOMPUTEROWA, REZONANS MAGNETYCZNY, POZYTONOWA TOMOGRAFIA EMISYJNA: badania pozwalają na dokładniejszą niż USG ocenę stopnia zaawansowania raka żołądka co jest niezwykle przydatne w procesie kwalifikacji chorego do zabiegu operacyjnego.
Rak żołądka: leczenie
W przypadku, gdy rak zostanie rozpoznany bardzo wcześnie i choroba jest na wczesnym etapie rozwoju stosuje się leczenie endoskopowe polegające na usunięciu guza podczas zabiegu operacyjnego. Takie postępowanie dotyczy jednak wyłącznie pacjentów, u których rak ograniczony jest do błony śluzowej.
W pozostałych przypadkach usunięcie żołądka lub dużej jego części (gastrektomia totalna lub subtotalna) jest jedynym sposobem, dającym szansę całkowitego wyleczenia. W czasie operacji chirurg usuwa nie tylko żołądek lub jego część, ale także jak największą możliwą liczbę węzłów chłonnych.
potwierdzenie w badaniu histopatologicznym wycięcia nowotworu w granicach zdrowych tkanek, co oznacza, że chirurg nie pozostawił ognisk nowotworu.
Ciągłość przewodu pokarmowego odtwarza się zazwyczaj poprzez zespolenie przełyku z jelitem.
Leczenie adjuwantowe to leczenie stosowane dodatkowo lub oprócz zabiegu chirurgicznego. Obejmuje chemioterapię stosowaną samodzielnie lub w skojarzeniu z radioterapią. Celem terapii może być zmniejszenie guza przed operacją oraz eliminacja komórek nowotworowych pozostałych po operacji.
Nowotwory rozsiane lub zaawansowane miejscowo nie podlegają operacji. U chorych z takim zaawansowaniem choroby stosuje leczenie paliatywne nastawione na wydłużenie czasu przeżycia, poprawę jego jakości i zabezpieczenie przed ewentualnymi przerzutami.
Rak żołądka: postępowanie po leczeniu
Wszyscy chorzy po leczeniu raka żołądka powinny regularnie zgłaszać się na badania kontrolne do onkologa lub chirurga.
Zazwyczaj po leczeniu należy wdrożyć odpowiednią dietę i sposób odżywiania się, jednak zależy to głównie od stopnia zaawansowania choroby, towarzyszących objawów oraz zastosowanego leczenia.
W przypadku choroby uogólnionej lub u chorych, u których nie była możliwa całkowita resekcja żołądka, zwykle konieczne jest odżywianie dojelitowe gotowymi mieszankami.
Rak żołądka: rokowania
Jak w przypadku innych nowotworów, w raku żołądka również wyróżnia się cztery stopnie zaawansowania choroby. Stopień I charakteryzuje najlepsze rokowanie i świadczy zazwyczaj o niewielkim zaawansowaniu choroby - naciek raka ograniczony jest do błony śluzowej lub błony podśluzowej żołądka. Stopień IV natomiast rokuje bardzo źle, związany jest bowiem z obecnością odległych przerzutów.
Niezwykle ważna jest ocena stopnia zaawansowania, głównie pod katem leczenia operacyjnego. Całkowite wyleczenie jest możliwe pod warunkiem wykonania całkowitego wycięcia nowotworu (operacja radykalna). Jednak takiej możliwości nie mają chorzy w dużym stadium zaawansowania raka, tzw. stadium nieoperacyjnym. Przeprowadzanie operacji w takich sytuacjach nie jest możliwe, ponieważ zabieg nie prowadzi do wyleczenia.
Innym, ważnym parametrem jest ocena stopnia złośliwości histologicznej, która mówi o cechach komórek rakowych. Nowotwór może być bowiem zróżnicowany, co roku lepiej, lub źle zróżnicowany, co rokuje znacznie gorzej.
Niestety, zarówno w Polsce, jak w innych krajach na świecie (poza Japonią) złośliwe nowotwory żołądka wykrywa się zwykle w stadiach zaawansowanych.
Źródło: gastrologia.mp.pl; zwrotnikraka.pl; onkologia.org.pl/rak-zoladka; esmo.org
Oceń artykuł
Tu się dzieje
