Rak prostaty to „męski” nowotwór. Jakie objawy wskazują na raka stercza?

Rak prostaty (rak stercza, rak gruczołu krokowego) jest drugim co do częstości występowania (tuż po raku płuc) nowotworem złośliwym rozpoznawanym u mężczyzn w Polsce.

Nowotwór złośliwy rozwija się w gruczole krokowym (inaczej w sterczu lub prostacie), który znajduje się w miednicy u mężczyzn poniżej pęcherza moczowego, do przodu od odbytnicy i otacza cewkę moczową. Guz tworzy się na skutek niekontrolowanego wzrostu i podziału komórek, który wymyka się spod kontroli organizmu.

Większość nowotworów złośliwych prostaty to gruczolaki (nawet 95 proc.), inne nowotwory złośliwe występujące w gruczole krokowym to m.in. mięsaki, raki z nabłonka przejściowego odcinka cewkowego stercza.

Jak każdy nowotwór złośliwy, rak prostaty również może dawać przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych i do odległych narządów. Cechą charakterystyczną raka prostaty jest dawanie przerzutów do kości, rzadziej do płuc, wątroby, mózgu.

W ciągu ostatnich 10 lat liczba zachorowań na raka prostaty w Polsce podwoiła się.

Przyczyny występowania raka prostaty

Dokładne przyczyny występowania raka prostaty nie są znane. Wiadomo natomiast, że ryzyko zachorowania wiąże się ściśle z wiekiem (występuje częściej u starszych mężczyzn po 50. roku życia) i predyspozycjami genetycznymi. W rodzinach, w których występuje mutacja genu BRCA, kobiety częściej zapadają na raka piersi i jajnika, mężczyźni natomiast chorują częściej na raka prostaty (stercza).

Zobacz także

Kacheksja, czyli zespół wyniszczenia organizmu w chorobie nowotworowej

Objawy raka prostaty

Rak prostaty zwykle przez długi czas nie daje żadnych objawów lub powoduje nieznaczne objawy typowe dla łagodnego rozrostu gruczołu krokowego –

.

Do objawów może również dołączyć

, choć nie zawsze jest to dostrzegalne gołym okiem.

Gdy guz się powiększy, może dojść do

, czego konsekwencją bywa wodonercze i niewydolność nerek.

W zaawansowanym stadium raka chory zaczyna odczuwać

, co świadczy zazwyczaj o przerzutach do kręgosłupa. Występują także objawy ucisku rdzenia kręgowego, postępująca utrata masy ciała, narastające objawy związane z oddawaniem moczu i inne objawy towarzyszące zaawansowanej chorobie nowotworowej.

Każdego mężczyznę powinny zaalarmować niepokojące objawy związane z oddawaniem moczu, w tym ciągłe parcie na pęcherz, oddawanie moczu wąskim strumieniem czy uczucie niedostatecznego wypróżnienia po oddaniu moczu.

Rozpoznanie raka prostaty

Podstawą w rozpoznawaniu nowotworów prostaty są badania lekarskie gruczołu krokowego palcem przez ścianę odbytnicy (per rectum). Lekarz dokonuje oceny gruczołu – jego nierówna, guzkowata powierzchnia przemawia za rozpoznaniem nowotworu. Takie badania najlepiej wykonywać regularnie (po 40. roku życia należy badać prostatę raz w roku), ponieważ wczesne rozpoznanie raka prostaty daje szanse na całkowite wyleczenie.

Innym, podstawowym badaniem stosowanym w diagnostyce raka prostaty jest ocena stężenia swoistego antygenu sterczowego (PSA). U większości chorych na raka stercza stężenie tej substancji jest podwyższone. Jednak stężenie PSA zwiększa się również w przebiegu innych chorób gruczołu krokowego, zatem nieodpowiednie wyniki badania nie zawsze świadczą o raku.

W diagnostyce stosuje się także ultrasonografię przezbrzuszną (TAUS) i ultrasonografię przezodbytniczą (TRUS), za pomocą której można zobrazować wewnętrzną budowę gruczołu i uwidocznić ewentualne guzy w poszczególnych częściach gruczołu.

W następnej kolejności za pomocą biopsji przezodbytniczej pobiera się wycinek guza i poddaje go badaniu histopatologicznemu, w ten sposób ustala się rozpoznanie raka prostaty.

Oprócz oceny miejscowej, czyli oceny samego narządu, który zaatakował rak, konieczne jest sprawdzenie, czy nie doszło do przerzutów. W tym celu wykonuje się tomografię komputerową miednicy i jamy brzusznej oraz scyntygrafię układu kostnego, którą stosuje się wyłącznie w sytuacji, gdy zachodzi podejrzenie przerzutów do kości.

Leczenie raka prostaty

Wybór metody leczenia raka prostaty uzależniony jest od stopnia zaawansowania choroby, oceny ryzyka (na podstawie stężenia PSA), wieku chorego i spodziewanego okresu przeżycia. U niektórych mężczyzn po rozpoznaniu raka prostaty nie rozpoczyna się żadnego leczenia (leczenie odroczone), a jedynie zaleca obserwację polegająca na regularnym oznaczaniu stężenia PSA i powtarzaniu innych badań. Leczenie rozpoczyna się dopiero w momencie, gdy w kolejnych badaniach stwierdza się rozwój choroby.

Wyróżnia się trzy podstawowe metody leczenia raka gruczołu krokowego:

Operację wycięcia gruczołu krokowego: operację wykonuje się przede wszystkim u chorych, u których spodziewany czas przeżycia wynosi ponad 10 lat, a guz nie przekracza anatomicznych granic gruczołu krokowego (tzw. choroba ograniczona do narządu).

Radioterapię: stosuje się zazwyczaj u mężczyzn z bardziej zaawansowaną chorobą, ale bez przerzutów odległych.

Leczenie systemowe (terapię hormonalną lub chemioterapię): terapia hormonalna stosowana jest w przypadku zaawansowanego raka prostaty, gdy leczenie radykalne nie jest możliwe. Komórki raka gruczołu krokowego są zwykle pobudzane do wzrostu przez testosteron, zatem leczenie hormonalne polega na zmniejszeniu wpływu testosteronu na nowotwór. W tym celu chory przyjmuje leki ograniczające wpływ testosteronu na komórki raka lub poddaje się operacji wycięcia jąder.

Niestety, w miarę upływu czasu skuteczność terapii hormonalnej maleje. Mówi się wtedy o zjawisku nabywania „odporności na kastrację” przez komórki raka gruczołu krokowego. W takich przypadkach do leczenia włącza się zwykle chemioterapię.

Operacja polega na usunięciu gruczołu krokowego wraz z pęcherzykami nasiennymi i grupami węzłów chłonnych w miednicy. Po operacji i leczeniu hormonalnym często dochodzi do zaburzeń wzwodu i zmniejszenia libido.

Źródło: zwrotnikraka.pl; onkologia.mp.pl; gazetalekarska.pl; sanofi-aventis.com.pl