Rak pęcherza moczowego dotyka głównie dojrzałych mężczyzn. Jak go rozpoznać?

Rak pęcherza moczowego występuje zazwyczaj u osób starszych. Największą zachorowalność notuje się w grupie wiekowej 80-84 lata. Częściej spotykany jest u dojrzałych mężczyzn rasy białej.

Większa część nowotworów złośliwych pęcherza moczowego wywodzi się z komórek nabłonka przejściowego wyścielającego światło narządu. Nawet 90 proc. wszystkich nowotworów złośliwych tego narządu stanowią raki z nabłonka pęcherza i dróg moczowych.

Oprócz najczęściej występującego raka z nabłonka w obrębie pęcherza moczowego może rozwijać się także rak gruczołowy (gruczolak), który może pojawić się jako następstwo przebytej przed wieloma laty radioterapii lub wskutek długotrwałych, nawracających infekcji, oraz rak płaskonabłonkowy, który zazwyczaj przebiega bardzo agresywnie.

Rak pęcherza dotyka zazwyczaj osób dojrzałych po 50. roku życia. Jest czwartym co do częstości występowania nowotworem złośliwym u mężczyzn, a ósmym u kobiet.

Rak pęcherza moczowego: przyczyny

Pochodzenie raka pęcherza moczowego nie zostało dokładnie poznane. Nie wiadomo, dlaczego u niektórych osób komórki mnożą się w sposób niekontrolowany, tworząc w obrębie pęcherza złośliwego guza. Wiadomo natomiast, że niektóre czynniki mają wpływ na zwiększenie ryzyka zachorowania na raka pęcherza moczowego.

Palenie papierosów jest najważniejszym czynnikiem ryzyka – szacuje się, że palenie może być przyczyną występowania raka pęcherza nawet w 50-65 proc. przypadków u mężczyzn i 20-30 proc. przypadków u kobiet. Ryzyko zachorowania u nałogowych palaczy wzrasta nawet trzykrotnie, ponieważ ryzyko wystąpienia raka związane jest z częstotliwością palenia i liczbą wypalanych papierosów.

Innym ważnym czynnikiem ryzyka jest ekspozycja na pochodne składników chemicznych, co dotyczy głównie pracowników przemysłu tekstylnego, gumowego, skórzanego, drukarskiego i chemicznego.

Uważa się również, że wrodzone wady pęcherza i wszystkie czynniki uszkadzające śluzówkę pęcherza wpływają na zwiększenie ryzyka zachorowania na raka tego narządu.

Nie stwierdzono, by rak pęcherza moczowego występował rodzinnie.

Rak pęcherza moczowego: objawy

Najczęstszym objawem raka pęcherza moczowego jest krwiomocz. Jednak w niektórych przypadkach krwi w moczu jest na tyle mało, że nie można jej dostrzec gołym okiem. Krwiomocz, nawet widoczny, występuje często epizodycznie i może pojawić się nawet po kilku miesiącach od pierwszego razu. Nie towarzyszą mu również żadne objawy. Z tego powodu wielu chorych lekceważy ten problem.

Należy jednak podkreślić, że krwiomocz towarzyszy wielu chorobom układu moczowego (kamica nerkowa, kamica pęcherzowa, zakażenie dróg moczowych). Nie zawsze wskazuje na rozwijającego się w obrębie pęcherza raka, choć jest to objaw, który powinien zaalarmować.

Objawy, które mogą nasuwać podejrzenie nowotworu pęcherza moczowego:

• zmiana rytmu oddawania moczu (częste lub rzadkie oddawanie moczu);
• ból podczas oddawania moczu;
• konieczność zwiększania parcia w celu oddania moczu;
• pieczenie podczas oddawania moczu;
• uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza moczowego;
• zatrzymanie moczu.

Wymienione objawy nie są specyficzne dla raka pęcherza moczowego i występują również w przebiegu innych chorób dróg moczowych. Są to jednak objawy nieprawidłowe, które wymagają pilnej konsultacji z lekarzem.

U osób z zaawansowanym rakiem pęcherza moczowego mogą wystąpić objawy związane z miejscowym zaawansowaniem choroby, tj. ból w podbrzuszu, trudności w oddawaniu moczu i stolca, bóle w okolicy nerek będące konsekwencją w utrudnienia odpływu moczu, bezmocz. Objawy związane z przerzutami obejmują na przykład bóle kości.

Rak pęcherza moczowego: rozpoznanie

Celem diagnostyki jest rozpoznanie raka i ocena jego stopnia zaawansowania.

W zakres diagnostyki wchodzą:

• wywiad lekarski;
• badanie fizykalne (w tym badanie przez odbyt/przez pochwę);
• badania obrazowe: USG jamy brzusznej, urografia, tomografia komputerowa, rezonans magnetyczny, scyntygrafia kości, RTG klatki piersiowej;
• cystoskopia – wziernikowanie pęcherza;
• biopsja guza (zmiany nowotworowej) z badaniem histopatologicznym;
• badania laboratoryjne: badanie ogólne moczu, badanie krwi obwodowej, badanie markerów nowotworowych.

Cystoskopia jest najpopularniejszym badaniem diagnostycznym wykorzystywanym przy podejrzeniu guza pęcherza moczowego. Wziernikowanie pęcherza (cystoskopia) polega na wprowadzeniu przez cewkę moczową cystoskopu z kamerą umożliwiającą ocenę wizualną ścian pęcherza moczowego. Cystoskopia umożliwia pobranie wycinka do badania za pomocą specjalnych kleszczyków.

Rak pęcherza moczowego: leczenie

Główną i najskuteczniejszą metodą leczenia raka pęcherza moczowego jest operacyjne usunięcie guza. Postępowanie jest jednak uzależnione od stopnia zaawansowania choroby i ogólnego stanu zdrowia danej osoby.

Zwykle na wczesnym etapie rozwoju choroby stosuje się przezcewkową radykalną elektoresekcję guza pęcherza (TURT), gdy rak nie przekracza błony mięśniowej. Leczenie łączone jest z miejscową immunoterapią lub chemioterapią.

Immunoterapia raka pęcherza moczowego jest jedną z najskuteczniejszych metod leczenia spośród wszystkich nowotworów złośliwych człowieka. Stosowana jest szczepionka BCG zawierająca niezjadliwy szczep Mycobacterium bovis (szczepionka przeciwgruźlicza).

U osób, u których choroba nowotworowa jest bardziej zaawansowana lub istnieje duże ryzyko jej nawrotu, stosuje się rozszerzoną terapię uzupełniającą. Leczenie obejmuje podawanie dopęcherzowych wlewek z leków w seriach. W niektórych przypadkach konieczne jest jednak usunięcie pęcherza moczowego.

Usunięcie pęcherza moczowego wiąże się z koniecznością stworzenia nowej drogi odpływu moczu z organizmu. Jednym z rozwiązań jest wszycie moczowodów do skóry, czyli wytworzenie przetok moczowych moczowodowo-skórnych. Inną metodą jest odtworzenie narządu, który mógłby przejąć funkcję pęcherza (np. sztuczne pęcherze z fragmentu jelita cienkiego).

W sytuacji, gdy z jakiegoś powodu pęcherz moczowy nie może być usunięty, stosuje się skojarzone leczenie chemio- i radioterapii.

Przy przerzutach do węzłów chłonnych lub przerzutach odległych wykorzystuje się dodatkowe leczenie systemowe – chemioterapię i/lub radioterapię.

Rak pęcherza moczowego, choć można go całkowicie wyleczyć, niestety często nawraca. Szacuje się, że do nawrotów choroby dochodzi u co najmniej połowy chorych.

Zobacz także

Rak prostaty to „męski” nowotwór. Jakie objawy wskazują na raka stercza?

Źródło: onkologia.org.pl; esmo.org; zwrotnikraka.pl; onkologia.mp.pl; gladiator-prostata.pl

________

zdrowie.radiozet.pl/nk