Białaczkę łatwo pomylić z innymi chorobami. Jak rozpoznać ostrą i przewlekłą białaczkę?

Białaczka (leukemia) to grupa nowotworów złośliwych układu krwiotwórczego, nazywana rakiem krwi.

Białaczki to nowotwory hematologiczne, które wywodzą się z różnych komórek szpiku kostnego – białych krwinek. Charakteryzują się nadmiernym i nieprawidłowym rozrostem układu białokrwinkowego i pojawieniem się we krwi obwodowej dużej ilości niedojrzałych krwinek białych.

Białek krwinki (leukocyty) są istotną częścią układu odpornościowego. Chronią organizm przed atakiem wirusów, bakterii, grzybów, a także przed nienormalnymi, nieprawidłowymi komórkami i substancjami obcymi. Gdy białe krwinki działają prawidłowo, człowiek może czuć się względnie bezpiecznie, bo zapewniają one dużą ochronę. Jednak w przypadku białaczki krwinki przestają działać prawidłowo, a organizm staje się wyjątkowo wrażliwy na wszelkie ataki. Białe krwinki są najczęściej produkowane w szpiku kostnym, ale pewne rodzaje białych krwinek są również wytwarzane w węzłach chłonnych, śledzionie i grasicy. Po utworzeniu krwinki te krążą w organizmie we krwi i limfie, mogą dzielić się szybko i wypierać normalne komórki. 

Białaczki dzieli się na ostre i przewlekłe oraz szpikowe i limfocytowe/limfoblastyczne:

• Ostra białaczka szpikowa (AML)
• Ostra białaczka limfoblastyczna (ALL)
• Przewlekła białaczka szpikowa (CML)
• Przewlekła białaczka limfatyczna (CLL)

W przypadku

choroba rozwija się zazwyczaj długo, często nie dając na początkowym etapie wyraźnych objawów. Jednak w zaawansowanych stadiach białaczek przewlekłych, objawy są przeważnie nasilone, a przebieg choroby może być agresywny.

są natomiast zupełnym przeciwieństwem przewlekłych – postępują niezwykle szybko i gwałtownie, nieleczone mogą nawet w ciągu kilku tygodni spowodować zagrożenie dla zdrowia i życia chorych.

Białaczkę charakteryzują ilościowe i jakościowe zmiany białych krwinek we krwi, w szpiku kostnym oraz w narządach wewnętrznych - śledzionie, węzłach chłonnych, grasicy.

Przyczyny rozwoju białaczek są złożone i w wielu przypadkach niewyjaśnione.

1. Nadmierna ekspozycja na promieniowanie jonizujące.
2. Nadmierna ekspozycja na związki chemiczne (pestycydy, herbicydy, insektycydy, rozpuszczalniki).
3. Leczenie cytostatykami.
4. Upośledzenie układu odpornościowego.
5. Długotrwała immunosupresja po przeszczepieniu narządu.
6. Choroby genetyczne np. zespół Blooma, zespół Downa.
7. Onkogenne retrowirusy HTLV-1, HTLV-2.

ZOBACZ TAKŻE: Sterylne warunki życia są przyczyną białaczki u dzieci [Najnowsze badania]

Objawy białaczki

Białaczka jest podstępną chorobą. Przez długi czas może nie dawać o sobie znać, przybierając formę przewlekłą. W innych przypadkach może zaatakować szybko i gwałtownie. Objawy są natomiast na tyle niespecyficzne, że bardzo często mylone są innymi, mniej poważnymi chorobami.

Chorzy zazwyczaj skarżą się na męczliwość, osłabienie, brak sił, a także utratę odporności. Antybiotyki przepisywane przez lekarzy okazują się nieskuteczne.

Objawy białaczki powiązane są z naciekaniem przez komórki białaczkowe szpiku kostnego. Prawidłowe konfiguracje krwinek zostają wyparte, co powoduje rozwój niedokrwistości.

Do najczęściej występujących objawów białaczki zaliczyć można:

• osłabienie;
• ospałość;
• brak sił;
• nieuzasadnioną męczliwość;
• duszność wysiłkową;
• kołatanie serca;
• omdlenia;
• drażliwość.

Do objawów białaczki zaliczyć można także

, która skutkuje częstymi infekcjami i objawami takimi jak: bóle gardła, nawracające anginy, zapalenia płuc, opryszczki, infekcje skórne.

to przede wszystkim: skaza krwiotwórcza, częste krwawienia z nosa, dziąseł, krwawienie do siatkówki, obfite miesiączki u kobiet, pojawianie się siniaków, a także zespół DIC, czyli wykrzepiania śródnaczyniowego (krwawienie ze wszystkich narządów).

W zaawansowanym stadium choroby komórki białaczkowe dają objawy naciekowe – krwawienie na skórę, do centralnego układu nerwowego, wątroby, śledziony, płuc.

Diagnozowanie białaczki

Istotne znaczenie w rozpoznawaniu nowotworów hematologicznych ma morfologia krwi obwodowej. Badanie jest w stanie wykazać, że można mieć do czynienia z białaczką. Badanie rozmazu krwi obwodowej może wykazać niedokrwistość, trombocytopenię, a także zaburzenia w obrębie układu białokrwinkowego.

Innym badaniem diagnostycznym jest biopsja szpiku kostnego, który bada się pod mikroskopem. Wynik badania pozwala określić typ morfologiczny białaczki. Natomiast badania cytochemiczne, genetyczne i molekularne szpiku pozwalają dokładnie określić typ białaczki i czynniki niezbędne do opracowania strategii leczenia.

Pamiętaj! Wyniki badań powinien interpretować lekarz. Nieodpowiedni wynik jest bowiem wskazaniem do skierowania pacjenta do poradni hematologicznej, gdzie wykonuje się specjalistyczne badania.

Leczenie białaczek ostrych

Białaczki ostre (szpikowa, limfoblastyczna) charakteryzują się gwałtownym przebiegiem, ponieważ mutację przechodzą komórki w bardzo wczesnym stadium rozwoju. Szybko liczba patologicznych komórek nowotworowych zaczyna przeważać nad zdrowymi krwinkami i poprzez krew zajmuje kolejne narządy.

Leczenie białaczek ostrych zależy od wielu czynników. Najważniejsza jest jednak szybka i dokładna diagnostyka, ponieważ czas działa na niekorzyść chorych. Należy określić stopień ryzyka i ogólny stan pacjenta, a następnie zakwalifikować go do konkretnego leczenia. 

Leczenie ostrych białaczek odbywa się na kilku etapach.

1. W fazie przygotowawczej, oprócz odpowiedniej diagnostyki, prowadzi się walkę z dolegliwościami wynikającymi z niedoboru czerwonych krwinek i płytek krwi.
2. Faza indukcji ma natomiast na celu uzyskanie remisji choroby poprzez intensywne leczenie chemioterapią.
3. Etap konsolidacji remisji obejmuje podawanie innego zestawu leków, likwidujących tzw. chorobę resztkową, czyli komórki nowotworowe pozostałe w rozmaitych zakamarkach organizmu.
4. Leczenie pokonsolidacyjne zależy od stanu pacjenta po głównych etapach leczenia. Jeśli chory jest w dobrym stanie, ale istnieje ryzyko nawrotu, może zostać zakwalifikowany do przeszczepu szpiku. Czasami jednak przeszczep jest niemożliwy do zrealizowania lub niepotrzebny, wtedy stosuje się tzw. chemioterapię podtrzymującą remisję.

Leczenie białaczek przewlekłych

Białaczki przewlekłe (szpikowa, limfocytowa) różnią się między sobą i wymagają innego leczenia.

Białaczka przewlekła szpikowa powstaje na skutek niefortunnej mutacji genetycznej, gdy jedna z par chromosomów komórek macierzystych szpiku łączy się niewłaściwie, tworząc patologiczny gen, który wpływa na komórki. Konsekwencją jest utrata kontroli nad podziałami komórkowymi – powstają i mnożą się komórki, które nie są w stanie pełnić swojej właściwej funkcji.

wykorzystuje się terapię celowaną inhibitorami kinazy tyrozynowej, co ma na celu zablokowanie podziałów komórek białaczkowych zawierających patologiczny chromosom (Filadelfia). Uważa się, że ta metoda może prowadzić do wyleczenia chorych. Jest to metoda współczesna, stosunkowo nowa, która coraz częściej zastępuje chemioterapię i przeszczep szpiku. Forma terapii zależy od fazy choroby i stanu zdrowia oraz wieku chorego.

Białaczka przewlekła limfocytowa dotyczy zmian nowotworowych dojrzałych limfocytów z linii B. Choroba ma charakter przewlekły, bo w początkowej fazie może nie dawać o sobie znać, dopiero później pojawia się limfocytoza, niedokrwistość czy ciągłe, nawracające infekcje.

kojarzy się głównie z przeszczepieniem szpiku kostnego, ponieważ jest to metoda leczenia, która daje szanse na wyleczenie choroby. Przeszczep szpiku nie jest jednak jedyną metodą leczenia tego typu białaczki. Istnieją inne metody, w tym chemioterapia, immunoterapia i terapie celowane, które dobrze sprawdzają się w leczeniu tej przewlekłej białaczki. Sposób leczenia uzależniony jest od wielu czynników i rozpatrywany jest indywidualnie.

Źródło: dkms.pl; onkolmed.pl; szpikkostny.pl;

________

zdrowie.radiozet.pl/nk