Oceń
Choroba Alzheimera to najczęstsza postać demencji. Większość osób ma wśród swoich bliskich - rodziny i przyjaciół lub w swoim otoczeniu przynajmniej jedną osobę chorą na Alzheimera. To choroba powszechna, związana z wiekiem (najczęściej chorobę diagnozuje się po 65. roku życia), której rozpoznanie nie jest wcale łatwe. Nie ma obecnie jednego, skutecznego testu na Alzheimera. Chorobę diagnozuje się na podstawie występujących objawów oraz na podstawie badania mózgu, jednak wyraźne zmiany widoczne są u chorych w zaawansowanym stadium choroby.
Alzheimer kojarzony jest głównie z zanikiem pamięci, problemami z orientacją, ale wczesne objawy choroby wcale nie są tak wyraźne. Przez wiele lat przed uzyskaniem diagnozy, chorzy przejawiają zwykle objawy, którym przypisuje się zupełnie inne pochodzenie. Przykładem są zmiany w zachowaniu i zmiany nastroju, które mogą być pierwszym objawem Alzheimera.
Utrata pewności siebie może być znakiem ostrzegawczym Alzheimera
Zaburzenia nastroju w postaci depresji (rzadziej występują zachowania euforyczne), obniżenia nastroju, smutku, apatii, uczucia beznadziejności mogą pojawiać się już na początku choroby, zwykle wtedy, gdy chory zaczyna sobie zdawać sprawę z narastających zaburzeń pamięci i postępujących zaburzeń sprawności w wykonywaniu codziennych zadań.
W wyniku postępujących trudności z wykonywaniem pracy zawodowej, domowych obowiązków, a nawet problemów z czytaniem książek, oglądaniem filmów, czy czynnym uczestnictwem w dyskusji, chory na Alzheimera zaczyna czuć się dziwnie, źle, nieodpowiednio do sytuacji. Na początku nie kojarzy swoich problemów z chorobą, zaczyna jednak powoli tracić pewność siebie i izolować się od znajomych i rodziny. Coś, co kiedyś przychodziło z łatwością, teraz z niezrozumiałych przyczyn staje się trudne do wykonania. Praca, w której osiągało się sukcesy, może sprawiać problem, coraz częściej zdarzają się pomyłki, zawodzi pamięć. Ponieważ coraz trudniejsze staje się przyswajanie nowych informacji i rozumienie przekazu w telewizji lub prasie, osoby chore zaczynają myśleć, że są "głupsze", mniej inteligentne niż osoby z ich otoczenia.
Osoby, które zawsze świetnie gotowały, mogą nagle stracić wiarę we własne umiejętności kulinarne i unikać gotowania dla rodziny lub znajomych ("Straciłam smak", "Boję się, że nie będzie Wam smakować"). Warto na podobne sygnały zwrócić uwagę. Utrata pewności siebie jest bowiem związana z utratą zainteresowania hobby, czy dziedzinami życia, które wcześniej były źródłem radości - nagle stają się niedostępne, zbyt trudne, nieosiągalne.
Dodatkową trudnością jest publiczna demaskacja. Gdy znajomi lub rodzina zaczynają zauważać problemy i komentują publicznie trudności z zapamiętywaniem, organizacją życia, lub wypominają niestandardowe zachowania, chorzy powoli zamykają się w sobie, unikają spotkań, często odpowiadają gniewem i złością na kierowane pod ich adresem przytyki.
Warto wtedy zwrócić uwagę na tego typu komentarze: "Macie mnie za głupka", "Według Was ja nic nie wiem i na niczym się nie znam", "Nie będę się odzywać, bo się ze mnie śmiejecie", "Nic nie wiem, nic nie znaczę", "Moja zdanie się nie liczy". Osłabienie nastroju, utrata pewności siebie, spadek zaangażowania, brak poczucia własnej wartości - te objawy nie powinny być powodem do żartów. To ewidentne sygnały zaburzeń psychicznych związanych z rozwijającą się chorobą i utratą kontroli nad własnym życiem.
Jak pomóc bliskiej osobie?
Widoczne zmiany zachowania, obniżenie nastroju, powinny alarmować bliskich. Zamiast żartów i docinków, bliską osobę należy otoczyć opieką i zapewnić jej bezpieczeństwo, dbać o spokojny, naturalny dialog. Komunikacja powinna być pozytywna, bez elementów oskarżania i wytykania błędów.
Jeśli bliska osoba nie korzysta z pomocy specjalisty i nie ma postawionej diagnozy, warto namówić ją na spotkanie z psychiatrą i/lub geriatrą. Rozpoznanie choroby należy zostawić specjalistom.
Chorym na Alzheimera, którzy diagnozę mają już za sobą, należy udzielić wsparcia, wykazywać się cierpliwością i empatią. Najlepiej zadawać krótkie i zwięzłe pytania w czasie teraźniejszym okazywać wyrozumiałość i cierpliwość, pozostawiać odpowiednio długi czas, by bliska osoba znalazła właściwe słowa i wzięła ster dialogu w swoje ręce.
Tych kilka zasad pomoże zachować dobrą relację z bliską osobą chorą na Alzheimera:
- Wobec zmian nastroju i zaburzeń zachowania chorego zachowaj spokój, odwróć uwagę.
- Nie izoluj chorego od ludzi, zachęcaj znajomych, by przychodzili w odwiedziny, organizuj święta, wypady na kawę, wspólne spacery.
- Nie wstydź się choroby bliskiego, rozmawiajcie o niej otwarcie.
- W trakcie rozmowy utrzymuj kontakt wzrokowy i dotykowy. Rozmawiaj "twarzą w twarz".
- Dostosuj tempo wypowiedzi do możliwości chorego.
- Staraj się rozmawiać powoli, spokojnie i wyraźnie.
- Delikatnie podsuwaj zapomniane słowa.
- Zachęcaj chorego do dyskusji o polityce, pogodzie, sprawach codziennych, pytaj o zdanie.
- Podczas rozmowy wyłącz radio i telewizor.
- Używaj krótkich i prostych zdań.
- Mów wyraźnie, używaj znanych choremu słów.
- Mobilizuj do wypowiadania się, ale nie poprawiaj i nie przerywaj wypowiedzi chorego.
- Postaraj się o przyjemną i spokojną atmosferę.
- Aktywizuj do wspomnień, oglądaj wspólnie zdjęcie, wspominaj znajomych, przypominaj ciekawe historie rodzinne i towarzyskie.
- Często rozmawiaj z chorym przez telefon.
- Jeśli stan fizyczny na to pozwala, zabieraj chorego na wspólne wycieczki po mieście. Krótkie spacery połączone ze wspomnieniami (dawne miejsca zamieszkania, ulubione kawiarnie) uruchamiają pozytywne emocje.
Gdy działania człowieka (samodzielna praca, spacery, ćwiczenia, znajomość tematu) są dostrzegane i akceptowane, wzrasta poczucie własnej wartości, tożsamości, integralności i jakości życia.
- Źródło: Choroby otępienne. Teoria i praktyka. Jerzy Leszek, Wyd. Continuo, 2011 r.
- Wprowadzenie do neurologopedii, pod redakcją A. Obrębowskiego, Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań 2012 r.
Oceń artykuł
Dzieje się
