Oceń
- Stwardnienie rozsiane — przyczyny
- Stwardnienie rozsiane — objawy
- Stwardnienie rozsiane — postaci
- Stwardnienie rozsiane — diagnoza (badania)
- Stwardnienie rozsiane — leczenie
Stwardnienie rozsiane (SM - sclerosis multiplex) to przewlekła, postępująca choroba demielinizacyjna ośrodkowego układu nerwowego. Dotyka głównie młodych dorosłych, czyli osób między 20. a 40. rokiem życia, chorują jednak także osoby starsze i dzieci.
Stwardnienie rozsiane jest jedną z najczęstszych przyczyn niepełnosprawności u osób młodych na świecie, choć wielu pacjentów może doświadczać łagodnego przebiegu.
Stwardnienie rozsiane — przyczyny
Istotą SM jest wieloogniskowe (rozsiane) uszkodzenie mózgu i rdzenia kręgowego polegające na zaniku osłonek mielinowych włókien nerwowych (demielinizacja). W organizmie chorych na SM zniszczeniu ulega mielina, czyli substancja otaczająca włókna nerwowe centralnego systemu nerwowego. Mielina odpowiada za przekazywanie impulsów nerwowych przez włókna nerwowe i jeżeli zostanie uszkodzona w niewielkim stopniu, impuls może wędrować dalej bez przeszkód lub zostać w niewielkim stopniu zmodyfikowany.
Poważne uszkodzenia mieliny prowadzą do powstania stwardniałych blizn (bliznowaciałych stwardnień powstałych w miejscu uszkodzenia mieliny), przez co przebieg impulsów może ulec przerwaniu, prowadząc do całkowitego zniszczenia włókien nerwowych. W zależności od miejsca powstania zgrubienia (blizny), dana funkcja organizmu zostaje u chorych zaburzona lub wstrzymana.
Stwardnienie rozsiane to choroba, której przyczyny nie są znane. Uważa się, że rozwój stwardnienia rozsianego może mieć związek z nieprawidłowym funkcjonowaniem układu odpornościowego, a także z procesami neurodegeneracyjnymi.
Ponieważ przyczyna choroby jest nieznana, niemożliwe jest również prowadzenie leczenia przyczynowego. Z tego powodu choroba jest obecnie nieuleczalna, można jedynie podejmować starania w celu opóźnienia czy spowolnienia postępów choroby.
Stwardnienie rozsiane — objawy
Rozwój choroby jest bardzo indywidualny, dlatego nie sposób wymienić charakterystycznych objawów. Nie ma dwóch osób o takich samych objawach, u każdego choroba przebiega inaczej.
Istnieje jednak grupa objawów, które powtarzają się najczęściej, u większości chorych.
Najczęściej występujące objawy SM:
- zaburzenia widzenia (podwójne widzenie, oczopląs, osłabienie ostrości widzenia);
- zaburzenia czucia (mrowienia, drętwienia, kłujący ból, objaw Lermitte'a, czyli wrażenie prądu przebiegającego wzdłuż kręgosłupa i kończyn);
- zaburzenia ruchowe (niedowład, ciężkość kończyn);
- zaburzenia równowagi i koordynacji ruchów;
- ciągłe zmęczenie (utrata energii fizycznej i psychicznej);
- depresja;
- zaburzenia snu;
- zaburzenia funkcji zwieraczy (trudności w oddawaniu moczu lub stolca albo nietrzymanie moczu, lub stolca);
- spastyczność (nadmierne nieprawidłowe napięcie mięśni);
- zaburzenia seksualne (biologiczne, psychologiczne lub społeczne);
- odczuwanie bólu (neuropatycznego, psychogennego, zapalnego lub mieszanego);
- zaburzenia funkcji poznawczych (problemy z koncentracją, zapamiętywaniem).
Dokładnego przebiegu SM nie można przewidzieć, choć pierwsze 5-10 lat choroby, mogą sugerować, jak będzie się ona rozwijać w przyszłości i jaki obraz kliniczny przyjmie. Istnieją jednak wyjątki od reguły. Czasami choroba rozwija się powoli, a później przybiera na sile i znacznie przyspiesza. Zdarza się także, że z czasem stan chorego się stabilizuje i sprawność utrzymuje się długo na takim samym poziomie.
Stwardnienie rozsiane — postaci
Stwardnienie rozsiane u każdej chorej osoby przebiega inaczej. U niektórych pojawiają się okresy pogorszenia i poprawy, u innych od początku choroba ma przebieg postępujący. Z tego powodu wyróżnia się trzy podstawowe postaci stwardnienia rozsianego:
- Postać rzutowo-remisyjna: charakteryzuje się pojawieniem się rzutów oraz remisji choroby, co oznacza, że chorzy przeżywają czas pogorszenia, a następnie poprawy (faza bezobjawowa choroby). Po rzucie objawy ustępują lub pozostają w niewielkim natężeniu. To najczęściej występująca postać SM.
- Postać pierwotnie postępująca: charakteryzuje się stałym rozwojem choroby. Pojawiają się nowe objawy, a stare nie ustępują, a jedynie nasilają się w czasie, prowadząc do dysfunkcji organizmu. Ta postać choroby może występować z rzutami lub bez.
- Postać wtórnie postępująca: występuje najczęściej u pacjentów, u których wcześniej choroba przebiegała w postaci rzutowo-remisyjnej. Charakteryzuje się brakiem całkowitej remisji po rzutach. Może występować także bez rzutów, co oznacza, że następuje stałe pogorszenie stanu zdrowia, bez fazy zaostrzenia i faz bezobjawowych.
Stwardnienie rozsiane — diagnoza (badania)
Stwardnienie rozsiane to choroba, którą trudno zdiagnozować. Nie istnieje jeden test czy jedno badanie, które w sposób jednoznaczny wykazałoby, że ktoś choruje na stwardnienie rozsiane. Postawienie ostatecznej diagnozy wymaga wykonania wielu specjalistycznych badań.
Badania prowadzone w diagnostyce SM:
- badanie neurologiczne
- rezonans magnetyczny (MR) ośrodkowego układu nerwowego, tj. mózgu i rdzenia kręgowego
- badanie płynu mózgowo-rdzeniowego (PMR)
- potencjały wywołane (PW)
Obecnie obowiązujące kryteria rozpoznania SM, to Kryteria McDonalda.
Aby postawić diagnozę klinicznie pewnego rzutowo-remisyjnego SM, która nie wymaga przeprowadzenia dalszych badań, lekarz powinien:
- wykazać rozsianie 2 zmian w ośrodkowym układzie nerwowym (OUN – w mózgu oraz rdzeniu kręgowym) w czasie – oznacza to, że neurolog powinien stwierdzić wystąpienie u 2 rzutów ORAZ;
- wykazać rozsianie zmian w OUN w przestrzeni – oznacza to, że neurolog powinien stwierdzić wystąpienie zmian demielinizacyjnych w przynajmniej 2 miejscach OUN (w obszarach OUN typowych dla SM tj. okołokormowo, podkorowo, podnamiotowo, w rdzeniu kręgowym) ORAZ;
- przeprowadzić diagnozę różnicową — oznacza to, że neurolog powinien wykluczyć inne, możliwe przyczyny objawów.
Aby postawić diagnozę pierwotnie postępującego SM, należy stwierdzić progresje choroby w ciągu roku (ciągłe pogorszenie się stanu bez okresów reemisji) ORAZ wykazać 2 z poniższych:
- Zmianę w mózgu, którą uznawana jest za typową dla SM;
- Dwie lub więcej zmian o podobnych charakterze w rdzeniu kręgowym;
- Wystąpienie prążków oligoklonalnych albo podniesionego indeksu IgG świadczące o zapaleniu toczącym się OUN
Stwardnienie rozsiane — leczenie
Stwardnienie rozsiane jest chorobą przewlekłą, na którą do tej pory nie opracowano leku. Można jednak stosować leczenie opóźniające czy spowalniające rozwój choroby, a także łagodzące objawy.
METODY LECZENIA HAMUJĄCEGO POSTĘP SM to przede wszystkim leczenie immunomodulujące, leczenie immunosupresyjne i leczenie postępujących postaci stwardnienia rozsianego.
Leki immunomodulujące (działają na procesy zapalne występujące w OUN) stosuje się głównie w rzutowo-remisyjnej postaci SM, rzadziej w rzutowych postaciach przewlekłych choroby. Leczenie nie jest skuteczne w przypadku wtórnie postępującej i pierwotnie postępującej postaci choroby bez rzutów.
Leczenie immunosupresyjne ma inny mechanizm działania niż nowszych leków immunomodulujących. Stosuje się he w wypadku ciężkiej, gwałtownej postaci rzutowo-remisyjnej SM lub we wtórnie postępującej postaci. Lek immunosupresyjny podaje się dożylnie.
LECZENIE RZUTU SM polega na stosowaniu kortykosteroidów, które działają przeciwzapalnie oraz immunosupresyjnie. Leki te oddziałują na zapalenie w układzie nerwowym, które powoduje rzut, co powoduje wycofanie się objawów.
LECZENIE OBJAWOWE, choć nie wpływa na przebieg choroby, to jest niezwykle istotne. Celem leczenia objawowego jest łagodzenie następstw rzutów oraz innych objawów. Leczeniu objawowemu poddaje się m.in. spastyczność, zaburzenia funkcji dróg moczowych, zmęczenie, ból, drżenia, dysfunkcje seksualne, depresja, zaburzenia poznawcze. Dzięki leczeniu farmakologicznemu, rehabilitacji, fizjoterapii, a także kontaktach z psychologiem poprawia się komfort życia chorych na SM.
Źródło: mp.pl; ptsr.org.pl
Oceń artykuł
Tu się dzieje
