Udar niedokrwienny (zawał) mózgu: szybka reakcja zwiększa szanse na wyleczenie
Udar niedokrwienny mózgu jest wynikiem nagłego zaburzenia dopływu krwi do mózgu. Powstaje na skutek zwężenia lub zamknięcia tętnicy lub tętniczki, przez co krew z tlenem nie może odpowiednio zaopatrywać pewnych obszarów mózgu. Do charakterystycznych objawów udaru zalicza się: niedowład jednej strony ciała, obniżenie jednego kącika ust, problemy z mową i widzeniem. Szybka konsultacja z lekarzem lub przewiezienie chorego do szpitala mogą uchronić przed śmiercią lub niepełnosprawnością.
Udar niedokrwienny mózgu to najczęściej występująca postać udaru (wyróżnia się również krwotoczny udar, czyli wylew). Jest zespołem objawów neurologicznych powstałych w wyniku nagłego zaburzenia dopływu krwi do mózgu. Powstaje, gdy duża tętnica lub mała tętniczka wewnątrzmózgowa ulega zwężeniu lub zamknięciu, w efekcie czego przestaje doprowadzać krew z tlenem i substancjami odżywczymi do określonego obszaru mózgu.
Na udar mózgu chorują ludzie w różnym wieku, ale najczęściej są to osoby dojrzałe i starsze (po 60. roku życia). Udar jest poważnym zagrożeniem życia i może skutkować śmiercią. W wielu przypadkach udar mózgu pozostawia po sobie powikłania w postaci niepełnosprawności ruchowej lub problemów z porozumiewaniem się. Niedokrwienny udar mózgu występuje częściej niż udar krwotoczny i zazwyczaj pozostawia mniejsze reperkusje.
Udar niedokrwienny nazywany jest zawałem mózgu, ponieważ przy zawale serca również dochodzi do zamknięcia tętnic (wieńcowych serca).
Przyczyny udaru niedokrwiennego mózgu
Przyczyną udaru niedokrwiennego jest zamknięcie lub znaczne zwężenie tętnicy doprowadzajacej krew do mózgu. Wyróżnia się trzy podstawowe przyczyny udaru niedokrwiennego:
ZAKRZEP TĘTNICY DUŻEJ: spowodowany przede wszystkim miażdżycą naczyń krwionośnych, która oznacza ogólnie pogrubienie i stwardnienie tętnic. Miażdżyca naczyń charakteryzuje się odkładaniem cholesterolu i wapnia w błonie środkowej naczynia, co powoduje grubienie jego ściany i, co za tym idzie, zwężenie światła tętnicy. Przepływ krwi przez zwężoną tętnicę jest zmniejszony, dlatego narząd (mózg) zaopatrywany przez taką tętnicę jest niedokrwiony.
Czynnikiem, który zwiększa ryzyko wystąpienia miażdżycy, jest podwyższone ciśnienie krwi (nadciśnienie tętnicze), które jest dodatkowo najczęstszym czynnikiem ryzyka udaru. Do rozwoju miażdżycy może prowadzić także podwyższony poziom cholesterolu (hipercholesterolemia), cukrzyca oraz nałogowe palenie papierosów.
USZKODZENIE MAŁYCH TĘTNICZEK: nadciśnienie tętnicze oraz cukrzyca uszkadzają często małe tętniczki, powodując usztywnienie ściany naczynia, zwężenie światła i czasami pełną niedrożność. Powstają wtedy w mózgu małe niedokrwione obszary (małe zawały). Jeśli nadciśnienie lub cukrzyca (poziom cukru) nie zostaną uregulowane, to zaczną powstawać coraz to nowe obszary niedokrwienia. Wówczas pogłębia się stan niesprawności chorego.
ZATOR POCHODZĄCY Z SERCA: w wyniku niektórych chorób serca w jego wnętrzu może utworzyć się skrzeplina krwi. Gdy dojdzie do oderwania się jej fragmentu, może on zostać poprowadzony z prądem krwi aż do tętniczki mózgowej i spowodować jej zamknięcie, doprowadzając do udaru.
Migotanie przedsionków w sposób szczególny sprzyja powstawaniu skrzeplin. U chorych na tę chorobę przedsionki serca nie kurczą się w normalnych rytmie, ale drgają z wysoką częstotliwością. Badania pokazują, że ryzyko wystąpienia udaru u osób chorych na migotanie przedsionków jest bardzo duże (nawet 5-7 razy wyższe niż u osób zdrowych).
Oprócz migotania przedsionków również
stwarzają ryzyko wytworzenia się skrzepliny mogącej spowodować udar mózgu. Do chorób tych należą: zaburzenia rytmu serca (inne niż migotanie przedsionków), zawał mięśnia sercowego, kardiomiopatia rozstrzeniowa, wady zastawek serca i sztuczne zastawki serca.
Powstawaniu udaru sprzyjają: nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu we krwi, cukrzyca, nałogowe palenie papierosów, otyłość, nadużywanie alkoholu, choroby serca.
Objawy udaru niedokrwiennego mózgu
Objawy udaru można podzielić na objawy udaru dokonanego, a także objawy ostrzegawcze. U niektórych osób, zanim dojdzie do utrwalonych objawów neurologicznych (udar dokonany), występują charakterystyczne objawy ostrzegawcze. Mówi się wtedy o tzw. małym udarze lub przemijającym niedokrwieniu mózgu, którego objawy utrzymują się od 15 minut do godziny (czasami nawet do 14 godzin).
Objawy ostrzegawcze przemijają, ale w wielu przypadkach są zwiastunem udaru dokonanego, do którego może dojść w ciągu miesiąca lub roku. Wystąpienie opisanych poniżej objawów powinno skłonić do natychmiastowej konsultacji z lekarzem. Szybkie zastosowanie leczenia może bowiem uchronić chorego przed niepełnosprawnością, a nawet śmiercią.
Objawy ostrzegawcze udaru mózgu:
- nagłe zaburzenia czucia po jednej stronie ciała lub drętwienie zaledwie jednej strony ciała;
- wykrzywienie twarzy po jednej stronie — najczęściej wykrzywienie czy opuszczenie kącika ust;
- nagłe osłabienie kończyn występujące wyłącznie po jednej stronie ciała;
- zaburzenia mowy — utrata zdolności mówienia, trudności w wysławianiu się;
- zaburzenia widzenia — niedowidzenie na jedno oko lub niedostrzeganie połowy pola widzenia;
- zawroty głowy i zaburzenia równowagi — nagłe upadki, problemy z orientacją, zaburzenia świadomości.
Objawy udaru mózgu różnią się w zależności od tego, która tętniczka została zwężona lub zamknięta. W zależności od tego, do jakiej części mózgu nie dopłynęła krew, chory może mieć problemy z mówieniem (afazja), chodzeniem (niedowład), czuciem lub widzeniem. W półkulach mózgu istnieją bowiem obszary odpowiedzialne za ruch poszczególnych części ciała, a także obszary odpowiedzialne za czucie. Im większy jest obszar niedokrwienia, tym większy jest zakres zaburzeń.
Najcięższą postacią udaru jest udar pnia mózgu, czyli części, która odpowiedzialna jest za regulację ciśnienia krwi, pracę serca i oddychanie. Uszkodzenie tych ośrodków może prowadzić do niedowładu czterech kończyn, zaburzeń świadomości, oddychania i krążenia krwi — może dojść nawet do zatrzymania akcji serca.
Leczenie udaru niedokrwiennego mózgu
Jeśli doszło do udaru, chory powinien zostać natychmiastowo przetransportowany do szpitala (maksymalnie do 4 godzin od wystąpienia objawów). Powinny mu towarzyszyć bliskie osoby, które będą mogły odpowiedzieć na pytania związane z występującymi objawami lub stanem zdrowia osoby dotkniętej udarem.
Leczenie udaru odbywa się w warunkach szpitalnych. W zależności od tego, jak rozległy jest udar, chory może potrzebować szybkiej interwencji lekarza — w tym podłączenia do kroplówki, respiratora. Po dotarciu do szpitala wykonywana jest tomografia komputerowa głowy, jeśli w badaniu potwierdzi się udar niedokrwienny, to istnieje możliwość wdrożenia leczenia trombolicznego.
Leczenie polega na podaniu leku (rekombinowanego tkankowego aktywatora plazminogenu), który rozpuszcza skrzep i zamyka naczynie. Lek można podać do 4-4,5 godzin od początków udaru. W miarę upływu czasu skuteczność leku się zmniejsza. Im wcześniej zostanie wdrożone leczenie tym większe szanse, że chory wyjdzie z udaru obronną ręką. Leczenie tromboliczne stosowane jest jednak wyłącznie w wysoko wyspecjalizowanych placówkach.
W czasie pobytu w szpitalu lekarz zleca wykonanie badań: badanie krwi, EKG, RTG klatki piersiowej, tomografia komputerowa głowy, USG tętnic, arteriografia tętnic, rezonans magnetyczny.
Udar mózgu jest chorobą bezpośrednio zagrażającą życiu człowieka. Szacuje się, że nawet 15-20 proc. chorych z udarem umiera w czasie pobytu w szpitalu. U części chorych niedowład lub paraliż i inne objawy pozostają na długie miesiące lub na całe życie. Z tego względu chorzy wymagają często stałej opieki, rehabilitacji oraz pracy z logopedą.
O rokowaniu w udarze decyduje jego charakter (niedokrwienny lub krwotoczny), a także wielkość uszkodzonego obszaru mózgu i jego umiejscowienie oraz współwystępowanie niektórych chorób, takich jak zaburzenia rytmu serca, niewydolność serca.
Zapobieganie udarom niedokrwiennym mózgu
Zapobieganie udarom obejmuje przede wszystkim zdrowy tryb życia i wykonywanie badań profilaktycznych. W niektórych przypadkach (np. cukrzyca, nadciśnienie) konieczne jest stałe leczenie. Aby zapobiec udarowi mózgu, należy:
- Kontrolować ciśnienie krwi co najmniej raz w roku lub przy każdej wizycie u lekarza. W przypadku nadciśnienia tętniczego należy przyjmować leki i wykonywać zalecenia lekarza.
- Nie palić papierosów.
- Nie nadużywać alkoholu.
- Kontrolować poziom cholesterolu we krwi. W przypadku hipercholesterolemii stosować dietę niskotłuszczową i stosować się do zaleceń lekarza.
- Nie dopuszczać do otyłości.
- Prowadzić aktywny ruchowo tryb życia.
- Przyjmować leki na choroby serca, jeśli takie występują.
- Kontrolować poziom cukru we krwi. W przypadku cukrzycy stosować odpowiednią dietę i przyjmować zalecane przez lekarza leki.
Źródło: fum.info.pl
Tu się dzieje
