Porażenie nerwu twarzowego (VII): przyczyny, objawy, leczenie
Opadanie kącika ust, problem z domknięciem powiek, zmarszczeniem czoła, wyraźną mową i kontrolą śliny - to charakterystyczne objawy porażenia nerwu twarzowego, sytuacji, która występuje często po operacji mózgu, może być konsekwencją guza, udaru, a nawet miejscowych infekcji czy choroby ucha. Dowiedz się, jakie są metody leczenia porażenia nerwu twarzowego. Jak długo utrzymują się objawy?
Porażenie nerwu twarzowego (nerwu numer VII) to objaw związany zarówno z chorobami neurologicznymi, jak i laryngologicznymi.
Nerw twarzowy bierze udział w kontroli wydzielania łez, śliny i śluzu, obejmuje mięśnie mimiczne twarzy umożliwiające wykonywanie ekspresji, grymasów, a także ruchów ust czy powiek.
Porażenie nerwu twarzowe prowadzić może zatem do utraty kontroli nad mimiką twarzy, utraty kontroli nad wydzielaniem łez i śliny, a także artykulacją i odczuwaniem dźwięków/hałasów. Porażenie nerwu twarzowego dotyczy zazwyczaj jednej części twarzy, rzadko porażenie jest obustronne.
Stopień uszkodzenia czy też czynności nerwu twarzowego ocenia się na podstawie sześciostopniowej skali House'a i Brackmanna:
- czynność prawidłowa - prawidłowa czynność wszystkich mięśni twarzy
- niewielki niedowład - prawidłowa symetria i napięcie w spoczynku, całkowite zamknięcie oka przy niewielkim wysiłku, niewielka asymetria ust
- niedowład umiarkowany - widoczna asymetria stron przy ruchach, występują przykurcze lub połowiczy kurcz twarzy, w spoczynku symetria jest zachowana, upośledzenie czynności mięśni czoła, całkowite zamknięcie oka przy wysiłku, asymetria ust przy ruchach
- niedowład znaczny - widoczna wyraźna asymetria przy ruchach, zachowana symetria i napięcie w spoczynku, brak ruchów mięśni czoła, niedomykanie szpary powiekowej, asymetria ust nawet przy maksymalnym wysiłku
- niedowład ciężki - śladowe ruchy, asymetria twarzy w spoczynku, brak ruchów mięśni czoła, niedomykalność szpary powiekowej, śladowe ruchy ust
- porażenie całkowite - brak ruchów
Porażenie nerwu twarzowego: przyczyny
Porażenie nerwu twarzowego występuje podczas uszkodzenia jądra nerwu twarzowego w pniu mózgu lub jego włókien w czaszce albo po opuszczeniu czaszki.
Do najczęstszych przyczyn ośrodkowego niedowładu nerwu twarzowego należą udary mózgu, stwardnienie rozsiane, procesy zapalne i guzy mózgu.
Wśród uszkodzeń obwodowych najczęstsze jest porażenie Bella, czyli porażenie idiopatyczne, które stanowi 70 proc. wszystkich uszkodzeń obwodowych nerwu VII.
Inne przyczyny porażenia nerwu twarzowego:
- zespół Ramsaya Hunta (półpasiec uszny),
- pęknięcie podstawy czaszki, złamanie kości skroniowej,
- borelioza,
- choroby metaboliczne ( cukrzyca, niedoczynność tarczycy),
- infekcje miejscowe ucha ( zapalenie ucha środkowego, wyrostka sutkowatego, szczytu piramidy kości skroniowej),
- zakażenia ogólnoustrojowe (zakażenie opryszczkowe, półpasiec, kiła, gruźlica, grypa),
- choroby autoimmunologiczne ( zespoły Guillaina-Barrègo, Moebiusa, miastenia, toczeń układowy, zespół Melkerssona-Rosenthala),
- choroby nowotworowe (guzy kąta mostowo-móżdżkowego, białaczka, chłoniak, rakowatość opon),
- perlak (guz ucha środkowego),
- operacje w obrębie ucha,
- uszkodzenia polekowe,
- złamania kości skroniowej.
Porażenie nerwu twarzowego: objawy
Po porażeniu nerwu twarzowego skóra czoła jest wygładzona, szersza jest szpara powiekowa, fałd nosowo-wargowy jest wygładzony, kącik ust obniżony.
Nie można zmarszczyć czoła, zamknąć i zacisnąć powieki, wyszczerzyć zębów, zagwizdać, nadmuchać policzka, brak jest również napięcia mięśnia szerokiego szyi. Z kącika ust może wypływać ślina, upośledzone jest wydzielanie łez, zaburzone odczuwanie smaków na połowie języka po stronie porażenia, pojawia się nadwrażliwość na dźwięki.
Niedowład warg i zaburzenie produkcji śliny w jamie ustnej utrudnia artykulację i jest przyczyną upośledzenia mowy.
Objawy porażenia nerwu twarzowego:
- opadanie kącika ust
- gromadzenie jedzenia między dziąsłami a policzkiem
- utrata czucia głębokiego z obszaru twarzy
- utrata zdolności gwizdania, mrugania, zamykania oka, marszczenia czoła, dmuchania, szczerzenia zębów
- upośledzenie łzawienia
Cofanie się objawów porażenia mięśni twarzy następuje u większości pacjentów w okresie 4-6 tygodni, dając całkowite wyleczenie. Zdarza się jednak, że objawy porażenia ustępują po kilku miesiącach, często niecałkowicie, z pozostawieniem asymetrii mięśni mimicznych twarzy.
Gorsze rokowanie dotyczy osób, u których niedowład mięśni twarzy był znacznego stopnia, kiedy występowały na początku zaburzenia wydzielania łez, zaburzenia smaku na języku, nadwrażliwość na dźwięk. Niepomyślne rokowanie dotyczy również pacjentów po 60. roku życia, chorych na nadciśnienie i cukrzycę.
Porażenie nerwu twarzowego: leczenie
Leczenie porażenia nerwu twarzowego jest głównie objawowe. Polega na podawaniu sterydów i witamin oraz czasami galantaminy, która zwiększa kurczliwość mięśni oraz ułatwia przewodnictwo nerwowe, oraz fizjoterapii i fizykoterapii.
Rehabilitacja opiera się na kinezyterapii - ćwiczeniach mimicznych, masażach, ciepłolecznictwie, naświetlaniu. Kończy się w momencie, gdy pacjent odzyska świadome i emocjonalne ruchy twarzy po porażonej stronie.
Tu się dzieje
