Początki Alzheimera. Jak wykryć chorobę (dostępne badania i testy)

Choroba Alzheimera charakteryzuje się stopniowym, postępującym obumieraniem komórek nerwowych (neuronów). Zanik neuronów i upośledzenie ich funkcji, skutkuje zmniejszeniem ilości substancji przekazujących informacje w układzie nerwowym, a to z kolei prowadzi do zaburzeń pamięci, orientacji, wpływa na życie codzienne, zawodowe, towarzyskie chorych i ich bliskich.

Na wczesnym etapie choroby objawy są na tyle łagodne, że trudno je zauważyć lub są po prostu ignorowane. Wiele osób, szczególnie aktywnych zawodowo lub towarzysko nie chce się przyznać do problemów z pamięcią, koncentracją, przyswajaniem wiedzy, a także do problemów z wykonywaniem obowiązków zawodowych lub codziennych obowiązków. Z powodu wstydu, zagubienia, strachu przed chorobą, wielu chorych zgłasza się do neurologa, dopiero gdy Alzheimer uniemożliwia normalne funkcjonowanie lub gdy są zmuszeni do wizyty przez bliskich/otoczenie.

Warto jednak wiedzieć, że wcześniejsze wykrycie choroby Alzheimera pozwala na wdrożenie odpowiedniego leczenia, terapii, a także przyswojenie niezbędnych do życia z chorobą informacji. Odpowiednia pomoc lekarska pozwala wydłużyć komfort życia. 

Zobacz także

To nie ta sama osoba. Jak uszkodzenia mózgu zmieniają osobowość

Alzheimer: pierwsze objawy choroby. Na co zwrócić uwagę?

Pierwsze objawy choroby Alzheimera

Pierwsze objawy choroby Alzheimera to przede wszystkim:

•  Łagodne zaburzenia pamięci dotyczącej bieżących wydarzeń. Na tym etapie wielu chorych lekceważy zaburzenia pamięci. Komu nigdy nie zdarzyło się zapomnieć kluczy lub szczegółów rozmowy? Jednak u osób zdrowych problemy z pamięcią występują sporadycznie, natomiast chorzy na Alzheimera odczuwają tego typu problem częściej. Gdy zapominanie (zdarzeń, słów, terminów spotkań, sposobu wykonywania codziennych czynności) zdarza się coraz częściej i jest też zauważane przez najbliższe otoczenie, to znak, by skonsultować się ze specjalistą.
• Problemy z koncentracją. Nie możesz się na niczym skupić? Masz problem z pracą, uczeniem się, a nawet jazdą samochodem? Jeśli problem ze skupieniem uwagi nasila się, warto zgłosić się po poradę do specjalisty.
• Problem z wykonywaniem dotychczasowych obowiązków. Od zawsze świetnie gotujesz, ale coraz częściej zapominasz, jak przyrządzić ulubioną potrawę? Kolejny raz nastawiasz pralkę, bo nie potrafisz wybrać dobrego programu? Znów nie wiesz, po co idziesz do kuchni? A może w czasie jazdy samochodem orientujesz się, że nie wiesz nawet, po co wsiadłeś za kółko? Jednym z podstawowych, charakterystycznych objawów choroby Alzheimera są nagłe, niewytłumaczalne trudności w wykonywaniu codziennych obowiązków i zwykłych, znanych dobrze czynności. 
• Problemy z wysławianiem się. Dość wcześnie mogą pojawić się kłopoty z mową, które objawiają się trudnościami z przypomnieniem sobie konkretnego słowa. Problem z płynnym (czasami logicznym) wysławianiem się prowadzi u chorych do frustracji, złości, czasami również to przerwania rozmowy. To ważny sygnał, nie wolno go lekceważyć.
• Obniżony nastrój, depresja. Objawy depresji występują u większości chorych na Alzheimera. Postępujące problemy z wykonywaniem codziennych czynności lub obowiązków zawodowych, problemy z wysławianiem się, zapominanie, to wszystko prowadzi do wielu konfliktów w sferze prywatnej zawodowej. Chorzy często sami nie rozumieją swojego stanu, ale są też często spychani na margines towarzyski i zawodowy. Konsekwencją jest poczucie beznadziei, wyobcowania, wątpienie w swoje umiejętności, a także smutek, samotność.

Objawy z powyższej listy wydają się znajome? Zauważasz takie symptomy u siebie lub bliskiej osoby? Koniecznie zgłoś się na wizytę do lekarza. 

Badania wykrywające chorobę Alzheimera

Diagnostyka choroby Alzheimera to złożony proces. Nie da się postawić diagnozy podczas jednego spotkania.

Obecnie obowiązują kryteria diagnostyczne rozpoznania choroby Alzheimera wg ICD-10

• A. Spełnione kryteria ogólne dla otępienia.
• B. Brak dowodów z wywiadu, badania fizykalnego lub badań dodatkowych wskazujących na jakąkolwiek inną przyczynę otępienia (np. chorobę naczyniową mózgu, zakażenia wirusem HIV, chorobę Parkinsona, chorobę Huntingtona, wodogłowie normotensyjne), chorobę układową (np. niedoczynność tarczycy, niedobór witaminy B12 lub kwasu foliowego, hiperkalcemia), nadużywanie alkoholu lub leków.

Badania, które należy wykonać, by rozpoznać chorobę Alzheimera:

• Wizyta lekarska, podczas której neurolog zbiera dokładny wywiad od pacjenta (i ewentualnie jego opiekuna) dotyczący wszystkich czynników mogących wpływać na funkcjonowanie poznawcze i zmian w funkcjonowaniu codziennym chorego.
• Badanie neuropsychologiczne, które pozwala rozpoznać rodzaj deficytów poznawczych oraz ich stopień zaawansowania.
• Wykluczenie innych przyczyn otępienia: konsultacja neurologiczna, konsultacja psychiatryczna, konsultacja internistyczna, badania laboratoryjne.
• Badania MRI lub TK mózgowia, które pozwalają na wykrycie guzów lub zmian naczyniopochodnych, ale wykazują też zanik mózgu, którego lokalizacja może naprowadzić na określone rozpoznanie np. choroby Alzheimera lub otępienia czołowo- skroniowego.
• Badanie biomarkerów, które pozwala na rozpoznanie choroby Alzheimera poprzez potwierdzenie biochemicznego, neurozwyrodnieniowego procesu alzheimerowskiego, toczącego się w mózgowiu.

Na badania kieruje lekarz po wstępnym badaniu i zebraniu szczegółowego wywiadu od pacjenta. 
CZY WARTO SIĘ BADAĆ, skoro choroby nie można wyleczyć? Postawienie diagnozy: choroba Alzheimera nie kończy sprawy. Tak naprawdę po ustaleniu diagnozy dopiero rozpoczyna się proces leczenia. Chociaż procesu chorobowego nie da się powstrzymać (choroba jest nieuleczalna) to stosowane w leki objawowe poprawiają funkcje poznawcze chorych w wyniku podwyższenia stężenia przekaźników w mózgu. Terapia farmakologiczna spowalnia przebieg choroby (maksymalnie o 1,5 roku). Niezwykle ważne dla funkcjonowania chorych jest także postępowanie niefarmakologiczne, czyli treningi pamięci, aktywność intelektualna i fizyczna, które wydłużają okres sprawności.

Zobacz także

Czy Alzheimer jest dziedziczny? Sprawdź, czy występuje rodzinnie

Choroba Alzheimera w młodym wieku. Kiedy podejrzewać Alzheimera?

Źródło: Neurologia po Dyplomie (podyplomie.pl); alzheimer.wroclaw.pl