Przerost migdałków – kiedy je wycinać, a kiedy przycinać?
Częste infekcje, niedosłuch, problemy z połykaniem pokarmów - to tylko kilka dolegliwości, do których może prowadzić przerost migdałków. Dowiedz się, kiedy należy wyciąć lub przyciąć migdałki i czy ten zabieg jest bezpieczny.
- Po czym poznać, że migdałki są przerośnięte?
- Kiedy migdałki należy wyciąć?
- Przerost migdałków – czy można temu zapobiec?
- Przerost migdałków – leczenie
- Czy usunięte migdałki mogą odrosnąć?
- Jakie są korzyści z usunięcia migdałków?
- Czy wycięcie lub przycięcie migdałków to niebezpieczny zabieg?
- Jakie są najczęstsze powikłania po zabiegu wycięcia lub podcięcia migdałków?
Migdałki stanowią część układu odpornościowego – chronią nas przed wnikaniem do naszego organizmu drobnoustrojów i patogenów, produkują przeciwciała, a także pomagają w tworzeniu tzw. pamięci immunologicznej (tj. trenowaniu układu immunologicznego). Stanowią one element tzw. pierścienia chłonnego Waldeyera. W jego skład dwa migdałki podniebienne, migdałek gardłowy (tzw. trzeci), migdałek językowy, dwa migdałki trąbkowe, pasma boczne, a także grudki chłonne na tylnej ścianie gardła. Najbardziej znane są migdałki podniebienne oraz tzw. trzeci migdałek, bo to one najczęściej są przyczyną częstych infekcji u dzieci.
Wszyscy rodzimy się z migdałkami, które w dzieciństwie ulegają powiększeniu, a z czasem zmniejszaniu i zanikaniu. Najpierw zanika "trzeci migdałek" (około 9. roku życia), w następnej kolejności są migdałki podniebienne (zanikają u nastolatków). Najpóźniej zanika migdałek językowy – około 40. roku życia.
Po czym poznać, że migdałki są przerośnięte?
Migdałki powiększają się podczas choroby, a po zakończeniu infekcji powinny wrócić do normalnej wielkości sprzed choroby. Zadaniem laryngologa jest rozpoznanie, czy przerost migdałków jest sytuacją przejściową, czy trwałą. W przypadku tej ostatniej opcji stosuje się leczenie operacyjne.
Przerośnięte migdałki nie bolą. Czasem o problemach z nimi może świadczyć nieprzyjemny zapach z ust, który jest wynikiem przewlekłego stanu zapalnego.
Do trwałego powiększenia się migdałków mogą przyczynić się częste infekcje gardła, alergia, refluks żołądkowo-przełykowy. Tych przyczyn może być znacznie więcej. Przypuszcza się, że może to być też kwestia dziedziczności (przerost migdałków jest o wiele częstszy u dzieci rodziców, którzy w dzieciństwie mieli podobne problemy).
Kiedy migdałki należy wyciąć?
Laryngolog lub otolaryngolog na podstawie wywiadu oraz badania pacjenta ustala, czy są wskazania do zabiegu operacyjnego wycięcia lub przycięcia migdałków. Do wykonania każdego z nich istnieją ścisłe wskazania, które możemy podzielić na względne i bezwzględne.
Wskazaniem do przycięcia lub wycięcia migdałków mogą być m.in.:
- problemy z oddychaniem – pojawiają się one w przypadku zaburzeń drożności nosa, gdy dziecko nie może oddychać przez nos i robi to przez usta. Przepływ powietrza blokuje wydzielina, której dziecko nie jest w stanie wydmuchać, bo przeszkadza w tym przerośnięty migdałek (wskazanie bezwzględne);
- powtarzające się stany zapalne zatok, które rozwijają się z powodu zalegającego w nosie kataru, gdy nie ma odpowiedniej wentylacji zatok (wskazanie względne);
- powtarzające się stany zapalne ucha – również z powodu prawidłowej wentylacji w uszach może dochodzić do zapalenia ucha (wskazanie względne);
- trudności w połykaniu pokarmów – dzieje się tak, gdy migdałki podniebienne są tak duże, że wypełniają swoją objętością niemal całe gardło środkowe (wskazanie względne);
- zaburzenia słyszenia – dochodzi do nich wskutek nadmiernie powiększonego migdałka gardłowego oraz migdałków trąbkowych. W takim przypadku w uszach często zalega płyn, który powoduje niedosłuch, gorszą percepcję sygnałów z otoczenia i problemy dziecka w przedszkolu czy szkole (wskazanie względne);
- wady wymowy – pojawiają się, gdy migdałki podniebienne, gdy są za duże, powodują unieruchomienie łuków podniebiennych, przez co mowa jest niewyraźna, taka jakby "kluskowa". Mowę może też zniekształcać zatkany nos (z powodu przerośniętego migdałka gardłowego).
Przerost migdałków – czy można temu zapobiec?
Wiele czynników może przyczyniać się do przerostu migdałków, dlatego profilaktyka jest bardzo trudna. Przede wszystkim należy chronić dziecko przed zbyt częstymi infekcjami (m.in. dzięki szczepieniom), ale również wykluczyć z diety dziecka produkty, które mogą podrażniać lub alergizować jego układ pokarmowy (np. mleko, laktoza, czekolada, orzechy).
Przerost migdałków – leczenie
Zanim lekarz podejmie decyzję o przeprowadzeniu zabiegu wycięcia lub podcięcia migdałków, szuka przyczyny przerostu migdałków. Jeśli powodem jest alergia, to najpierw rozważa się zmianę diety (z wykluczeniem produktów alergizujących) oraz stosowanie leków przeciwalergicznych. Jeśli dziecko nie ma alergii, ale często choruje, sugeruje się w pierwszej kolejności uzupełnienie szczepień, np. przeciwko pneumokokom (to zwykle pomaga w rozwiązaniu problemów).
Jeśli jednak dojdzie do trwałego przerostu migdałków, właściwie jedynym rozwiązaniem jest ich wycięcie lub przycięcie.
Tonsylotomia polega na częściowym usunięciu tkanki migdałków podniebiennych. Usuwany jest wyłącznie fragment wystający spoza łuków podniebiennych. Wskazaniem do tego typu zabiegu są:
- objawy zespołu obturacyjnych bezdechów w czasie snu (wskazanie bezwzględne),
- utrudnione połykanie (wskazanie względne),
- dysfagia (wskazanie względne),
- zaburzenia mowy (wskazanie względne).
Całkowite usunięcie migdałka to tonsylektomia. Podczas tego zabiegu usuwa się migdałek wraz z otaczającą go torebką. Wskazaniem do tego typu zabiegu są:
- nawracający ropień okołomigdałkowy (przynajmniej 2x),
- podejrzenie rozrostu nowotworowego,
- usunięcie migdałka w celu uzyskania dostępu do przestrzeni przygardłowej (wskazania bezwzględne).
Czy usunięte migdałki mogą odrosnąć?
Zdarza się to u małych dzieci, które miały usuwane migdałki przed 3. rokiem życia. W tym czasie one są najbardziej aktywne – układ odpornościowy tworzy swoją pamięć immunologiczną. Ma to więc podłoże fizjologiczne. Zdarza się więc, że zabieg trzeba powtórzyć po 2-3 latach.
Z "odrastaniem" migdałków mamy też do czynienia, gdy są one przycinane i później stymulowane antygenami. W wyniku tej terapii również mogą się powiększyć.
Jakie są korzyści z usunięcia migdałków?
Oczywiście najoptymalniejsza jest sytuacja, gdy nie trzeba dziecku wycinać lub podcinać migdałków. Jeśli jednak trzeba było to zrobić, to efekty są widoczne prawie od razu, np.:
- zmniejsza się częstość infekcji,
- ustępuje chrapanie oraz bezdechy,
- poprawia się słuch i drożność nosa,
- spada ryzyko wtórnych zmian zapalnych (w obrębie zatok czy też ucha).
Ogólnie poprawie się komfort życia dziecka. Rodzicom, którzy się wahają z decyzją o poddaniu dziecka zabiegowi, warto uświadomić, że dzięki zabiegowi można uniknąć wielu przykrych konsekwencji, które mogą się pojawić dopiero z czasem.
Czy wycięcie lub przycięcie migdałków to niebezpieczny zabieg?
Wycięcie lub przycięcie migdałków, jak każdy inny zabieg medyczny, może wywołać powikłania. Jednak tego typu operacje wykonuje się bardzo często (szacuje się, że kilka w ciągu dnia) i uważa się je za stosunkowo proste. To podstawowy zabieg, jeśli chodzi o laryngologię dziecięcą. Ważne, aby lekarz, który przeprowadza taki zabieg, wytłumaczył rodzicom, m.in. na czym on polega, jakie zastosuje znieczulenie.
Jakie są najczęstsze powikłania po zabiegu wycięcia lub podcięcia migdałków?
Najczęstszym powikłaniem pojawiającym się podczas tej procedury medycznej jest wzmożone krwawienie. Może się ono pojawić w trakcie zabiegu lub po jego zakończeniu. Najczęstszą przyczyną tego typu powikłań są problemy z krzepliwością krwi, dlatego tak ważne jest, aby przed tą operacją wykonać dokładne badania krwi.
– Operacje migdałków to mały zabieg, ale o dużym ryzyku powikłań, szczególnie krwawień, które mogą prowadzić nawet do śmierci. Kiedyś do operacji migdałków wykorzystywano nożyczki, pętlę migdałkową, a jeżeli wystąpiło krwawienie, używano kleszczyków i katguta, którymi podwiązywano naczynia. Potem pojawiła się technologia koagulacji, jeszcze później koagulacja bipolarna. Teraz mamy BiZact – najbezpieczniejsze urządzenie do usuwania migdałków, które łączy dwie funkcje: tnącą i koagulacyjną – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Wojciech Golusiński, Kierownik Katedry i Kliniki Chirurgii Głowy, Szyi i Onkologii Laryngologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Prezydent Europejskiego Towarzystwa Nowotworów Głowy i Szyi (EHNS), i dodaje: – Dzięki tej technologii nie ma ryzyka krwawienia śródoperacyjnego, zabieg jest krótki, trwa 10-15 minut, a ból pooperacyjny znacznie mniejszy. Po klasycznym zabiegu pacjenci odczuwają dolegliwości bólowe do 14 dni, po zabiegu z użyciem narzędzia BiZact ból znika znacznie wcześniej.
Źródło: "Dobry plan zabiegu plus nowoczesne technologie to 95 procent sukcesu", wywiad z prof. dr hab. n. med. Wojciechem Golusińskim, Kierownikiem Katedry i Kliniki Chirurgii Głowy, Szyi i Onkologii Laryngologicznej Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, Prezydentem Europejskiego Towarzystwa Nowotworów Głowy i Szyi (EHNS). Wywiad został przeprowadzony z okazji Tygodnia Profilaktyki Głowy i Szyi/ zdrowie.pap.pl/ mp.pl
Tu się dzieje
