Oceń
- Niewydolność serca – jakie mogą być przyczyny tej choroby?
- Jakie są rodzaje niewydolności serca?
- Niewydolność serca – jakie mogą być objawy?
- Masz te symptomy? Nie czekaj, idź to lekarza
Czy w ostatnim czasie pojawiły się u ciebie duszności? Masz zadyszkę w czasie wykonywania zwykłych codziennych czynności? Pojawiają się u ciebie obrzęki kończyn dolnych? To mogą być objawy niewydolności serca, czyli stanu, w którym serce nie może prawidłowo pracować i tym samym dostarczyć organizmowi odpowiedniej ilości krwi, tlenu czy substancji odżywczych.
Niewydolność serca to poważna choroba, która wiąże się z wyższym ryzykiem śmierci. Z uwagi na bardzo dużą częstość występowania, niewydolność serca określa się mianem epidemii XXI wieku. Obecnie – dzięki rozwojowi medycyny i nowoczesnym metodom leczenia – chorzy z niewydolnością serca mogą żyć dłużej, pod warunkiem jednak, że będą stale przyjmować leki i prowadzić zdrowy tryb życia. Okazuje się, że ten ostatni czynnik ma kolosalne znaczenia zarówno w profilaktyce niewydolności serca, jak i jej leczenia. Odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, unikanie picia alkoholu w dużych ilościach, zapobiega pojawieniu się otyłości czy miażdżycy choroby prowadzącej do wielu poważnych chorób układu sercowo-naczyniowego, które mogą przyczynić się do niewydolności serca.
Niewydolność serca – jakie mogą być przyczyny tej choroby?
Przyczyn niewydolności serca może być bardzo wiele, m.in.:
- choroba niedokrwienna serca, w tym zawał serca,
- źle kontrolowane nadciśnienie tętnicze,
- nabyte lub wrodzone wady serca,
- zaburzenia rytmu serca,
- zapalenie mięśnia sercowego,
- choroby uwarunkowane genetycznie (tzw. kardiomiopatie),
- nadużywanie substancji toksycznych, w tym alkoholu,
- choroby autoimmunologiczne, w tym choroby tkanki łącznej,
- przebyta chemioterapia i/lub radioterapia.
Jakie są rodzaje niewydolności serca?
Biorąc pod uwagę, że czynników prowadzących do niewydolności serca jest tak wiele, należy podkreślić, że choroba ta nie jest jednolitą jednostką chorobową. Aby ustalić, z jakim rodzajem niewydolności serca mamy do czynienia, lekarz bierze pod uwagę dwa parametry: wynik badania echokardiograficznego (ECHO serca) oraz ocenę tzw. frakcji wyrzutowej.
Frakcja wyrzutowa to parametr, który mówi o tym, jaki odsetek objętości krwi znajdującej się w lewej komorze serca jest „wyrzucany” z serca i trafia do narządów i tkanek organizmu (tzn. „na obwód”) podczas pojedynczego skurczu. U osób zdrowych wartość frakcji wyrzutowej zawiera się w przedziale 50-70% (a zatem norma to nie 100%). W niewydolności serca wyróżnia się trzy frakcje wyrzutowe:
- z obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory (HFrEF) – frakcja wyrzutowa wynosi ≤ 40%,
- z łagodnie obniżoną frakcją wyrzutową lewej komory (HFmrEF) – frakcja wyrzutowa zawiera się w przedziale 40-50%,
- z zachowaną frakcją wyrzutową lewej komory (HFpEF) – frakcja wyrzutowa osiąga wartość ≥ 50%.
Podsumowując, w niewydolności serca z obniżoną frakcją wyrzutową (HFrEF) głównym problemem jest zbyt słaby skurcz lewej komory serca. Natomiast u pacjentów z niewydolnością serca z zachowaną frakcją wyrzutową lewej komory (HFpEF) serce kurczy się prawidłowo, upośledzona jest natomiast faza rozkurczu. Pacjenci z niewydolnością serca z łagodnie obniżoną frakcją wyrzutową (HFmrEF) stanowią populację pośrednią między dwiema wyżej wymienionymi.
Niewydolność serca – jakie mogą być objawy?
Najczęstsze objawy niewydolności serca to:
- Duszność/zadyszka – to najbardziej typowy objaw choroby, który wraz z jej rozwojem może się nasilać. Początkowo pojawia się uczucie braku powietrza tylko przy większym wysiłku, np. w czasie szybkiego marszu, ale z czasem zaczyna się ono pojawiać także podczas wykonywania prostych, domowych czynności, np. podczas sprzątania czy kąpieli. W zaawansowanej niewydolności serca może występować tzw. duszność spoczynkowa, która pojawia się nawet bez wykonywania wysiłku, nawet podczas leżenia na płasko.
- Pogorszenie tolerancji wysiłku – niektórzy pacjenci nie zgłaszają typowej duszności, ale mogą się skarżyć na szybsze męczenie się czy osłabienie. Czynności, które do niedawna nie sprawiały im większych trudności, teraz stanowią wyzwanie. Wynika to m.in. z niedotlenienia tkanek, w tym dużych grup mięśni, do których należą mięśnie nóg (w szczególności partie mięśniowe ud), mięśnie grzbietu, mięśnie pośladków oraz mięśnie klatki piersiowej.
- Obrzęki kończyn dolnych – pojawiają się z powodu gromadzenia się w tkankach dużej ilości płynu, który nie może być przepompowany przez niewydolne serce. Zazwyczaj obrzęki są zlokalizowane w najniżej położonych częściach ciała (zgodnie z grawitacją), a zatem u chorych leżących mogą występować w okolicy lędźwiowo-krzyżowej, a u osób chodzących w okolicy stóp czy kostek. Wraz z rozwojem choroby obrzęki mogą pojawiać się w okolicach podudzia, ud. Najczęściej są symetryczne (podobnie nasilone po lewej i po prawej stronie) i mają ciastowaty charakter (po naciśnięciu palcem pozostaje dołek).
- Powiększenie obwodu brzucha – jest spowodowane gromadzeniem się płynu w obrębie jamy brzusznej. Może mu towarzyszyć żółtaczka (wynikająca z zastoju krwi w wątrobie) czy dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego (nudności, biegunka, brak apetytu) związane z obrzękiem ściany jelit.
- Potrzeba częstego wstawania w nocy w celu oddania moczu (nykturia) – objaw ten jest szczególnie częsty u mężczyzn w starszym wieku, u których często występuje łagodny rozrost prostaty.
- Kołatanie serca – aby nadrobić zmniejszoną zdolność do przepompowania krwi, serce może przyspieszyć swój rytm, co chorzy najczęściej odczuwają jako uczucie szybkiego bicia serca (kołatanie). Niewydolne serce jest jednocześnie zdecydowanie bardziej podatne na występowanie arytmii, które także bardzo często są przyczyną kołatania serca.
Masz te symptomy? Nie czekaj, idź to lekarza
Pilna wizyta u lekarza jest konieczna, gdy:
- przy niezmienionej diecie zauważymy szybki przyrost masy ciała (np. 2–3 kg w 2–3 dni) i/lub powiększanie się obwodu brzucha (ubrania staną się zbyt ciasne),
- zauważymy postępujące pogorszenie tolerancji wysiłku i/lub narastającą duszność,
- duszność pojawia się, gdy śpimy na płasko,
- pojawią się obrzęki na nogach,
- odczuwasz nasilone, długotrwałe kołatanie serca.
Źródło:
- "Niewydolność serca. Poradnik dla pacjenta", dr Michał Konwerski, prof. Marcin Grabowski, Boehringer Ingelheim, Warszawa 2022,
- "Informacje dla pacjentów z niewydolnością serca i ich rodzin", A. Gackowski, J. Nessler, A. Furman, M. Martyka, dostęp na niewydolnoscserca.pl
- "Corrigendum to: 2021 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure: Developed by the Task Force for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure of the European Society of Cardiology (ESC) with the special contribution of the Heart Failure Association (HFA) of the ESC", T. McDonagh, M. Metra, M. Adamo i wsp., Eur. Heart J. 2021; 42: 4901–4901.
Oceń artykuł
