Tętniak mózgu to nie wyrok. Co prowadzi do powstawania tętniaków?
Tętniak mózgu to wybrzuszenie powstające w osłabionej części tętnicy mózgowej. Proces tworzenia się tętniaka może trwać latami, aż pewnego dnia osłabione naczynie pęka, powodując krwotok. Dowiedz się, jakie objawy występują u osób z tętniakiem mózgu i jak rozpoznać, że doszło do pęknięcia tętniaka.
- Pęknięcie tętniaka mózgu
- Przyczyny tętniaka mózgu
- Objawy tętniaka mózgu
- Rozpoznanie tętniaka mózgu
- Leczenie tętniaka mózgu
- Tętniak – pierwsza pomoc
Tętniak mózgu, czyli tętniak naczyń mózgowych lub tętniak wewnątrzczaszkowy, to choroba naczyń mózgu. Tętniak to wybrzuszenie w tętnicy powstające w sytuacji, gdy jedna z warstw budujących tętnicę ulegnie znacznemu osłabieniu na pewnym odcinku. Wtedy krew przepływająca pod ciśnieniem powoduje wypychanie osłabionego fragmentu tętnicy, tworząc niebezpieczne uwypuklenie zwane tętniakiem.
Tętniak może występować u wielu osób, które nawet o tym nie wiedzą. Niewielkie uwypuklenie nie daje bowiem żadnych objawów i nie skłania do wizyty u lekarza. Natomiast powiększający się z czasem tętniak, którego krew wypycha coraz mocniej, może pęknąć i spowodować groźny dla zdrowia i życia krwotok.
Tętniak tworzy się jako uwypuklenie części ściany tętnicy, co kształtem przypomina worek i stąd najczęściej występują tętniaki określane mianem workowatych (pękają częściej). Rzadziej występują tętniaki tzw. wrzecionowate, które nie pękają często i rzadko są źródłem krwotoków. Natomiast w ich świetle dochodzi do powstawania skrzeplin, co może prowadzić do udaru niedokrwiennego w pniu mózgu i/lub w móżdżku.
Pęknięcie tętniaka mózgu
Najczęstszą przyczyną pęknięcia tętniaka jest podwyższone ciśnienie tętnicze, które powoduje pęknięcie osłabionej i wypychanej przez jakiś czas tętnicy. Pęknięcie tętniaka skutkuje krwotokiem podpajęczynówkowym, który zagraża zdrowiu i życiu człowieka. Co powoduje wzrost ciśnienia? Na przykład wysiłek fizyczny, uraz głowy, a nawet stosunek seksualny. Ryzyko pękania tętniaków zwiększa się także u osób nadużywających alkoholu i papierosów.
Przyczyny tętniaka mózgu
Do tej pory nie wyjaśniono, dlaczego tętniaki mózgu powstają u jednej osoby, a u innej nie. Jednak wśród przyczyn powstawania tętniaków wymienia się przede wszystkim miażdżycę i wrodzone nieprawidłowości budowy ścian tętnic polegające na tym, że w rozwidleniu tętnicy jest mniej włókien mięśniowych i sprężystych, co sprawia, że takie miejsca są słabsze i ulegają uwypukleniu pod wpływem ciśnienia przepływającej krwi.
Tętniaki mogą również powstawać w następstwie zmian zapalnych w ścianie tętnicy. Dzieje się tak zazwyczaj w związku z zatkaniem światła naczynia przez zakażoną skrzeplinę – mówi się wtedy o tętniakach septycznych.
:
- miażdżycę;
- nadciśnienie tętnicze;
- stany zapalne w ścianach naczyń mózgowych;
- nieprawidłowości rozwojowe w okolicy koła tętniczego mózgu;
- czynniki dziedziczne: uważa się, że w rodzinach, w których wcześniej występowały krwawienia podpajęczynówkowe, częściej pojawiają się tętniaki mózgu.
Objawy tętniaka mózgu
Tętniak mózgu zazwyczaj nie daje żadnych objawów, aż do momentu pęknięcia i wylania się krwi do otaczających tkanek. Jedynie duży tętniak może czasami uciskać sąsiednie struktury, powodując bóle głowy, a nawet deficyty neurologiczne.
- ból głowy,
- poszerzenie jednej źrenicy,
- podwójne widzenie,
- opadanie powieki.
Objawem pęknięcia tętniaka mózgu jest nagły i niezwykle silny ból głowy. Towarzyszą mu zazwyczaj takie symptomy jak sztywność karku, światłowstręt, nudności i wymioty, a nawet utrata świadomości.
Zdarza się, że pierwsze krwawienie z tętniaka nie jest duże i objawy (ból głowy, sztywność karku, światłowstręt) ustępują po jakimś czasie. Nie wolno tego lekceważyć i należy jak najszybciej wezwać pogotowie. Bardzo prawdopodobne, że w niedługim czasie wystąpi kolejne krwawienie, często znacznie poważniejsze od pierwszego i zwiększające ryzyko śmierci. Pęknięcie tętniaka jest sytuacją bezpośrednio zagrażającą życiu i może prowadzić do poważnych powikłań, w tym niedowładów i problemów neurologicznych.
Rozpoznanie tętniaka mózgu
Większość tętniaków wykrywana jest dopiero w momencie, gdy dojdzie do ich pęknięcia. Ponieważ przeważnie nie dają objawów, mogą powiększać się przez długi czas, nie wzbudzając żadnych podejrzeń. Tętniaki mogą być również rozpoznane znacznie wcześniej – przed pęknięciem. Ma to miejsce zazwyczaj podczas badań obrazowych mózgu wykonywanych z zupełnie innego powodu.
Chorego z podejrzeniem pęknięcia tętniaka mózgu poddaje się tomografii komputerowej głowy. Gdy badanie wykaże obecność krwotoku podpajęczynówkowego, wykonuje się dodatkowo angiografię tomografii komputerowej (Angio-TK) – badanie, które dokładniej uwidacznia zmiany w naczyniach. Zdarza się jednak, że w tomografii krwotok nie jest widoczny, wtedy zaleca się wykonanie punkcji lędźwiowej i ocenę płynu mózgowo-rdzeniowego, w którym jednoznacznie można stwierdzić cechy krwotoku.
Jak rozpoznaje się tętniaki, które nie pękły? Tętniaki obecne w mózgu rozpoznaje się zazwyczaj po wykonaniu angiografii tomografii komputerowej lub angiografii rezonansu magnetycznego. U niektórych pacjentów w sytuacji, gdy wyniki badania nie pozwalają jednoznacznie stwierdzić obecności tętniaka, wykonuje się tradycyjną angiografię subtrakcyjną naczyń mózgowych, która jest najdokładniejszą metodą badania.
Leczenie tętniaka mózgu
O sposobie leczenia tętniaka zawsze decyduje zespół lekarski w porozumieniu z pacjentem, który powinien zostać powiadomiony i uświadomiony o stanie, w jakim się znajduje. Wybierając metodę leczenia, zespół bierze pod uwagę wielkość tętniaka, jego umiejscowienie, kształt, szerokość przyległych naczyń i występowanie innych tętniaków.
Leczenie tętniaków mózgu polega na jego wyłączeniu z krążenia w układzie naczyniowym mózgu.
:
- Operacyjne założenie klipsa na szyję tętniaka, polegające na nacięciu skóry na głowie i przecięciu kości czaszki i następnym wypreparowaniu tętniaka oraz założeniu metalowego klipsa, odcinającego dopływ krwi do tętniaka.
- Zabieg neuroradiologiczny, czyli embolizacja polegająca na wypełnieniu tętniaka sprężynkami przez cewnik, który wprowadza się przez tętnicę udową w pachwinie. Metoda umożliwia stosunkowo mało inwazyjne zamknięcie tętniaka.
Wykryte przypadkiem, małe tętniaki nie podlegają zazwyczaj leczeniu operacyjnemu. Należy je jednak regularnie obserwować. Tętniaki lubią się bowiem powiększać, dlatego w przypadku podjęcia decyzji o nieleczeniu tętniaka zalecane jest okresowe wykonywanie badań obrazowych, by stale oceniać jego wielkość.
Tętniak – pierwsza pomoc
Gdy tętniak mózgu pęknie, zaczyna się wyścig o ludzkie życie. Tu liczy się natychmiastowa reakcja i szybka diagnoza. Statystyki są bowiem okrutne. W zależności od tego, jak rozległe jest krwawienie, nawet 10-15 proc. chorych umiera, zanim przybędzie pomoc. Dlatego najważniejsze jest, by chory po pęknięciu tętniaka jak najszybciej trafił pod opiekę lekarza.
Po pęknięciu tętniaka pojawia się ogromny ból głowy. Osoby, które go doświadczyły, opisują, że był to najsilniejszy ból, jaki czuły w życiu. Pojawia się nagle i zwala z nóg jak po rażeniu piorunem. Towarzyszą mu zazwyczaj takie objawy jak sztywność karku, nudności, wymioty, a nawet utrata przytomności.
Co zrobić, gdy pojawią się objawy pęknięcia tętniaka?
- Jeśli nie jesteś w stanie wezwać pogotowia, osoba z bliskiego otoczenia powinna to zrobić jak najszybciej.
- Za wszelką cenę unikaj wysiłku fizycznego! Połóż się i czekaj na nadejście pomocy.
- Nie zażywaj żadnych leków i nie wykonuj gwałtownych ruchów.
Tu się dzieje
