Rozwarstwienie aorty może przypominać zawał. Jakie są objawy, przyczyny i leczenie?
Rozwarstwienie aorty to stan zagrażający życiu, wymaga natychmiastowej interwencji medycznej. Bez leczenia śmiertelność pacjentów jest bardzo duża. Objawy choroby często sugerują inne schorzenia klatki piersiowej i jamy brzusznej. Jak rozpoznać rozwarstwienie aorty? Jak się je leczy?
- Na czym polega rozwarstwienie aorty?
- Rozwarstwienie aorty – przyczyny
- Typy rozwarstwienia aorty
- Rozwarstwienie aorty – czynniki ryzyka
- Rozwarstwienie aorty – objawy
- Rozwarstwienie aorty – jak ustala się diagnozę
- Rozwarstwienie aorty – leczenie
- Jak zapobiegać rozwarstwieniu aorty?
Rozwarstwienie aorty należy do najcięższych powikłań nadciśnienia tętniczego, ale to niejedyna przyczyna tego schorzenia. Może wystąpić niemal w każdym wieku, ale najczęściej ujawnia się u mężczyzn pomiędzy 40. a 70. rokiem życia. Choroba ta jest dość rzadka – występuje średnio u 2 na 100 000 osób.
Na czym polega rozwarstwienie aorty?
Rozwarstwienie aorty jest stanem nagłym, podczas którego wewnętrzna warstwa ściany aorty (największej tętnicy w organizmie człowieka) oddziela się od jej pozostałej części. Krew dostaje się wówczas pomiędzy warstwy ściany aorty, a jej napór powoduje dalsze jej rozwarstwianie. W naczyniu tworzą się dwa kanały – jeden właściwy, w którym płynie krew, oraz drugi – pomiędzy warstwami ściany tętnicy, w którym krew się nie przemieszcza. Nieprawidłowy kanał może się powiększać i uciskać ujścia odgałęzień aorty. Przepływ przez drugi, prawidłowy kanał jest wówczas ograniczony. Jest to przyczyną niedokrwienia narządów zaopatrywanych przez tętnicę.
Jeżeli krew spowoduje pęknięcie zewnętrznej części ściany aorty i wydostanie się na zewnątrz, dochodzi do krwawienie wewnętrznego, które zagraża życiu i wymaga natychmiastowej interwencji medycznej.
Rozwarstwienie aorty – przyczyny
Przyczyny rozwarstwienia są różne, dochodzi do niego, gdy ściana aorty w niektórych miejscach jest osłabiona – może to być wynikiem m.in. chorób układu krążenia, choroby genetycznej lub konsekwencją urazu klatki piersiowej. Rozwarstwienie aorty najczęściej zdarza się w obrębie klatki piersiowej, rzadziej na odcinku brzusznym aorty.
Typy rozwarstwienia aorty
Są dwa główne typy rozwarstwienia aorty, podziału dokonano ze względu na to, gdzie doszło do rozwarstwienia:
- Typ A – występuje częściej i jest bardziej niebezpieczny; rozwarstwienie jest zlokalizowane w górnej części aorty, w tzw. aorcie wstępującej, w obrębie klatki piersiowej.
- Typ B – rozwarstwienie powstaje w dolnej części, czyli w aorcie zstępującej, która umiejscowiona jest w rejonie brzucha.
Rozwarstwienie aorty – czynniki ryzyka
Dokładna przyczyna rozwarstwienia aorty nie jest znana, ale niektóre czynniki silnie zwiększają ryzyko wystąpienia choroby. Są to:
- wiek 60-80 lat i płeć męska
- miażdżyca tętnic
- nieleczone nadciśnienie tętnicze
- tępy uraz klatki piersiowej (np. uderzenie klatką piersiową o kierownicę podczas wypadku)
- dwupłatkowa zastawka aorty
- zwężenie aorty (tzw. koarktacja, to wada wrodzona)
- zespół Marfana
- zespół Ehlersa-Danlosa
- przebyte zabiegi serca
- ciąża (III trymestr)
- choroby powodujące zmiany w naczyniach krwionośnych, np. zapalenia naczyń lub kiła
- zażywanie kokainy
Rozwarstwienie aorty – objawy
Objawy rozwarstwienia aorty mogą być bardzo zróżnicowane i przypominać objawy innej choroby, np. zawału. Pojawiają się nagle, zwykle jest to silny stały ból w klatce piersiowej. Najczęściej występujące objawy rozwarstwienia aorty to:
- nagły, silny ból w okolicach mostka, który może promieniować do łopatek (może być odczuwany także w ramionach, szyi, żuchwie, brzuchu lub biodrach)
- duszność
- utrata przytomności
- uczucie lęku
- zimne poty
- nudności i wymioty
- bladość
- szybki słaby puls
- trudności w oddychaniu i uczucie duszności
- osłabienie tętna na jednej z rąk
- drętwienie i mrowienie palców.
Mogą wystąpić także objawy udaru mózgu lub problemy z połykaniem wywołane uciskiem powiększonej aorty na przełyk.
Rozwarstwienie aorty – jak ustala się diagnozę
Po zebraniu wywiadu na temat zdrowia pacjenta (a także chorób występujących w jego rodzinie), jeśli jest to możliwe ze względu na jego stan, a także zbadaniu go, lekarz zleca dalszą diagnostykę, w tym takie badania jak:
- aortografia
- RTG klatki piersiowej
- rezonans magnetyczny lub tomografia komputerowa klatki piersiowej z kontrastem
- USG dopplerowskie
- echokardiografia, także przezprzełykowa.
Na podstawie EKG oraz badań z krwi obwodowej można wykluczyć zawał serca.
Rozwarstwienie aorty – leczenie
Choroba wymaga natychmiastowego leczenia, ponieważ jest stanem zagrażającym życiu. Rozwarstwienie aorty wstępującej (typ A) leczy się chirurgicznie. Natomiast rozwarstwienia aorty zstępującej (typ B) można leczyć albo chirurgicznie, albo zachowawczo (farmakologicznie).
W leczeniu stosuje się też leki obniżające ciśnienie tętnicze, a pacjenci wymagają podawania silnych leków przeciwbólowych. Czasami, jeśli zastawka aortalna zostaje zniszczona, konieczna jest jej wymiana. Natomiast jeśli rozwarstwienie aorty obejmie ujścia tętnic wieńcowych i spowoduje niedokrwienie serca, to podczas operacji trzeba wszczepić tzw. by passy, czyli wykonać pomosty aortalno-wieńcowe.
Jak zapobiegać rozwarstwieniu aorty?
Ryzyko wystąpienia rozwarstwienia aorty można zmniejszyć – trzeba jednak przestrzegać kilku zaleceń, przede wszystkim konieczne jest:
- leczenie miażdżycy
- kontrola i prawidłowe leczenie nadciśnienia tętniczego
- przestrzeganie zasad bezpieczeństwa, w tym zapinanie pasów w aucie (by uniknąć urazów w razie wypadku)
- regularne wizyty u specjalisty w przypadku chorób genetycznych związanych z tkanką łączną (zespół Marfana oraz Ehlersa-Danlosa).
Źródła: mp.pl / kardio-med.pl / podyplomie.pl
Bibliografia:
- J. Kołacz, P. Dziedzic, Rozwarstwienie aorty leczone farmakologicznie, Choroby Serca i Naczyń 2005, tom 2, nr 4, 225–228
- J. Staromłyński, J. Sierdziński, P. Suwalski, Ostre rozwarstwienie aorty wstępującej – wielodyscyplinarne wyzwanie, Kardiologia Inwazyjna, tom 11, Nr 3 (2016)
Tu się dzieje
