Nadciśnienie nie boli, ale jest bardzo groźne. Skąd się bierze?

Nadciśnienie tętnicze to najczęstsza choroba układu krążenia. O nadciśnieniu mówi się wtedy, gdy spoczynkowe ciśnienie tętnicze, mierzone w określonych warunkach, stale przekracza ustalone wartości.

Wielkość ciśnienia tętniczego nie jest stała, zmienia się nieustannie pod wpływem wielu czynników zewnętrznych, a także potrzeb organizmu. Krew krąży szybciej, gdy ćwiczymy, jesteśmy bardziej aktywni fizycznie, żyjemy w stresie i wtedy wzrost ciśnienia jest prawidłowy, korzystny. Nieprawidłową sytuacją jest wzrost ciśnienia nieuzasadniony potrzebami organizmu. Utrzymujące się nadciśnienie grozi uszkodzeniem narządów, poważnymi chorobami, a nawet śmiercią.

Spis treści:

• Przyczyny nadciśnienia
• Objawy nadciśnienia
• Diagnozowanie nadciśnienia
• Leczenie nadciśnienia
• Ryzyko nadciśnienia

Według wytycznych Polskiego Towarzystwa Nadciśnienia Tętniczego (PTNT), jak również wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologii (ESC) i Europejskiego Towarzystwa Hipertensjologii (ESH)

w przypadku ciśnienia skurczowego oraz mniej niż 90 mm Hg ciśnienia rozkurczowego.

• pierwszy stopień: zaczyna się od wartości 140/90 mm Hg,
• drugi stopień: zaczyna się od wartości 160/100 mm Hg,
• trzeci stopień nadciśnienia tętniczego: powyżej 180/110 mm Hg.

Kiedy zaczyna się nadciśnienie? To nie takie oczywiste. Nie zawsze podwyższone ciśnienie świadczy o chorobie. Wartości ciśnienia w przedziale 130-139 mm Hg dla ciśnienia skurczowego oraz 85-89 mm Hg dla ciśnienia rozkurczowego świadczą o wysokim ciśnieniu prawidłowym, które może wymagać leczenia farmakologicznego u osób z podwyższonym ryzykiem sercowo–naczyniowym. Wyróżnia się również izolowane nadciśnienie tętnicze skurczowe—ciśnienie skurczowe przekracza 140 mm Hg przy ciśnieniu rozkurczowym poniżej 90 mm Hg.

Nadciśnienie tętnicze: przyczyny

U zdecydowanej większości chorych (nawet 90 proc.) nadciśnienia ma charakter pierwotny, samoistny i nie można wykryć jednej, konkretnej przyczyny choroby. Uważa się, że wpływ na nadciśnienie pierwotne ma wiele czynników zarówno genetycznych, jak i środowiskowych.

W pozostałych przypadkach nadciśnienie tętnicze ma charakter choroby wtórnej, co ma miejsce w przypadku chorób nerek, chorób gruczołów dokrewnych lub chorób mózgu.

Nadciśnienie tętnicze: objawy

Nadciśnienie tętnicze w większości przypadków nie daje objawów lub objawy bardzo subtelne, które są lekceważone przez chorych. Wielu ciśnieniowców przez wiele lat żyje w nieświadomości na temat choroby, a w tym czasie wysokie ciśnienie uszkadza nerki, serce, mózg.

Niektóre symptomy występujące regularnie wskazują jednak na to, że ciśnienie może być wysokie. Warto je badać wtedy, gdy występują częste bóle głowy, zawroty głowy, zaburzenia widzenia, kołatanie serca, zaburzenia funkcji seksualnych, skurcze mięśni, wzmożona potliwość, chrapanie, bezdech senny.

Nadciśnienie tętnicze: diagnozowanie/rozpoznanie

Podstawą rozpoznania nadciśnienia tętniczego jest pomiar ciśnienia przy pomocy ciśnieniomierza. Takie łatwe i szybkie badanie wykonuje się w gabinetach lekarskich, także podczas badań medycyny pracy. Ciśnienie można również badać samemu w domu, należy jednak sprawdzić wcześniej, jakie wartości uznawane są za prawidłowe. 

Niestety wielu Polaków zaniedbuje regularne badanie ciśnienia w domu lub unika badań kontrolnych u lekarza, tłumacząc się brakiem czasu, niewiedzą lub strachem. Wielu powikłań nadciśnienia udałoby się uniknąć, gdyby podwyższone ciśnienie rozpoznawane było wcześniej.

fot.

Nadciśnienie tętnicze: leczenie

Leczenie nadciśnienia łagodnego (poniżej 160/100 mm Hg) opiera się głównie na stosowaniu metod niefarmakologicznych: diety, aktywności fizycznej, unikania używek. Jeśli po okresie kilku miesięcy ciśnienie nie obniży się, wtedy wdraża się leczenie farmakologiczne. Również wysokie nadciśnienie wymaga stosowania leków obniżających ciśnienie. Głównym celem leczenia nadciśnienia jest zapobieganie powikłaniom.

Nieleczone nadciśnienie tętnicze prowadzi do groźnych dla zdrowia i życia powikłań. Do najważniejszy należą choroby serca (zawał, niewydolność serca), choroby mózgu (udar, otępienie naczyniowe), choroby nerek (niewydolność). 

Nadciśnienie tętnicze: grupy ryzyka

Uważa się, że na zwiększone ryzyko nadciśnienia tętniczego wpływają cztery główne czynniki:

• otyłość uważana jest za jeden z głównych czynników ryzyka nadciśnienia tętniczego. Otyłość powoduje wzrost lipoproteiny niskiej gęstości (LDL), spadek lipoproteiny wysokiej gęstości (HDL), zmniejsza tolerancję glukozy, zwiększa oporność na insulinę, co przyczynia się do zwiększonego ryzyka wysokiego ciśnienia krwi
• spożycie sodu ma wpływ na ciśnienie krwi. Badania wskazują na dodatnią, istotną statystycznie zależność pomiędzy stężeniem sodu w moczu a ciśnieniem krwi. Wskazują również na szereg badań dokumentujących spadek ciśnienia krwi w przypadku ograniczenia spożycia soli
• stres psychologiczny prowadzi do aktywacji układu współczulnego i może prowadzić do zwężenia naczyń krwionośnych, co dotyczy głównie stresu przewlekłego. Stres krótkotrwały sprzyja przemijającemu wzrostowi ciśnienia, jednak nie ma dowodów naukowych wskazujących, że prowadzi do nadciśnienia tętniczego
• czynniki genetyczne mogą wpływać na występowanie nadciśnienia. Przykładem jest zespół Liddle’a, gdzie pierwotne nadciśnienie tętnicze wynika z mutacji jednego genu

Kto jest w grupie ryzyka? Głównie mężczyźni powyżej 55. roku życia i kobiety powyżej 65. roku życia, osoby otyłe, palące papierosy, cukrzycy, chorzy na przewlekłe choroby nerek, ludzie żyjący w przewlekłym stresie i osoby, u których w rodzinie występowały problemy sercowo-naczyniowe.

Źródło: nfz.gov.pl; zdrowie.pap.pl; nadcisnienietetnicze.pl