Leukopenia to mała liczba białych krwinek (leukocytów). Czym się charakteryzuje?

Leukopenia (leukocytopenia) to częste odchylenie w morfologii. Stwierdza się je wtedy, gdy we krwi jest zbyt niski poziom leukocytów. Bywa przypadkowym znaleziskiem w czasie rutynowych badań krwi, ale może być też stanem zagrażającym życiu. Leukopenia to zmniejszenie całkowitej liczby leukocytów poniżej normy, która wynosi 4-10 g/l. 

Leukocytyty to białe krwinki, które w organizmie pełnią niezwykle ważną funkcję – odpowiadają za walkę z infekcjami. Białe krwinki produkowane są w szpiku kostnym, śledzionie, węzłach chłonnych i grasicy, które odpowiadają za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego. To właśnie dzięki nim organizm może skutecznie walczyć z bakteriami, wirusami czy pasożytami będącymi przyczyną infekcji. Niedobór leukocytów stwarza ryzyko ciężkiego rozwoju infekcji, które mogą zakończyć się śmiercią.

Leukocyty są grupą komórek składającą się z: granulocytów (neutrofili, eozynofili, bazofili) oraz limfocytów i monocytów. Termin leukopenia odnosi się do zmniejszenia się całkowitej ilości leukocytów, ale bez podziału na konkretne frakcje. To ustala się w dokładnym badaniu krwi.

Największą część leukocytów (nawet 60-70 proc.) stanowią neutrofile, następnie duży udział procentowy mają limfocyty. Udział innych krwinek białych jest niewielki, dlatego za leukopenią odpowiada najczęściej niedobór neutrofilów lub limfocytów. 

Zobacz także

Morfologia krwi: badanie podstawowe. Kiedy należy je wykonać?

Leukopenia: przyczyny

Zmniejszenie poziomu leukocytów czy ich niedobór jest najczęściej wynikiem przebytej infekcji, bo w czasie jej zwalczania leukocyty ulegają zniszczeniu, a organizm potrzebuje czasu, by uzupełnić niedobór. Wtedy mówi się o leukopenii przejściowej. Zazwyczaj po krótkim czasie poziom leukocytów wraca do normy. 

• przewlekłe choroby krwi i szpiku kostnego – białaczka, aplazja szpiku, włóknienie szpiku, zespoły mielodysplastyczne;
• nowotwory – chłoniak Hodgkina;
• ostre i przewlekłe zatrucia substancjami organicznymi (farby, rozpuszczalniki);
• choroby autoimmunologiczne – toczeń rumieniowaty układowy, reumatoidalne zapalenie stawów;
• nadczynność tarczycy;
• choroby powodujące powiększenie śledziony (np. nadciśnienie wrotne, przewlekłe choroby wątroby);
• hipersplenizm (przedwczesne niszczenie komórek krwi przez śledzionę);
• zespół Kostmanna (zaburzenie obejmujące zmniejszoną produkcję neutrofilów);
• ciężkie niedożywienie;
• choroby pasożytnicze;
• przewlekły stres;
• gruźlicę;
• HIV/AIDS;
• wpływ przewlekle stosowanych leków (przeciwbólowych, przeciwpadaczkowych, niektórych leków psychotropowych, leków na nadczynność tarczycy);
• niedobór niektórych witamin i składników mineralnych, takich jak kwas foliowy, miedź, cynk.

Leukocytoza może również występować u osób, które niedawno przechodziły przez chemioterapię lub radioterapię.

Całkowity brak białych krwinek we krwi lub obecność niewielu z nich to agranulocytoza, stan bezpośrednio zagrażający życiu człowieka. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w morfologii należy wykonać ocenę mikroskopową rozmazu. 

Leukopenia: objawy

Leukopenia objawia się najczęściej występowaniem aft i owrzodzeń w jamie ustnej. Towarzyszy jej także osłabienie, złe samopoczucie i problemy z koncentracją.

Z powodu niedoboru leukocytów mogą także pojawić się poważniejsze objawy, które wymagają pilnej konsultacji z lekarzem lub hospitalizacji:

• stany podgorączkowe i gorączka;
• ropne zmiany na skórze;
• infekcje górnych dróg oddechowych, np. angina czy zapalenie płuc.

Osoby, u których została stwierdzona leukopenia i zaobserwują u siebie wymienione powyżej objawy, powinny niezwłocznie zgłosić się do lekarza.

Leukopenię można potwierdzić lub wykluczyć, przeprowadzając badania krwi, których celem jest ocena poziomu białych krwinek.

Leukopenia: leczenie

Leczenie leukopenii zależy od jej przyczyny. Jeśli za niedobór białych krwinek odpowiada konkretna choroba, to postępowanie obejmuje jej leczenie. Może się jednak zdarzyć, że pomimo wyleczenia choroby poziom białych krwinek nie wraca do normy, wtedy możliwe jest wdrożenie leczenia sterydami.

W ciężkich przypadkach konieczne jest leczenie szpitalne, gdzie pacjentowi podaje się czynnik wzrostu granulocytów (G-CSF) lub szpiku kostnego.

Zobacz także

Jakie badania robić profilaktycznie? Podstawowe badania ogólne

Źródło: podyplomie.pl; 

________

zdrowie.radiozet.pl/nk