Anemia to coś więcej niż zmęczenie. Skąd się bierze niedokrwistość?
Anemia jest stosunkowo często występującą przypadłością. Niedokrwistość jest wynikiem zmniejszenia ilości hemoglobiny w organizmie. Dochodzi do tego z powodu niedoborów żelaza, chorób szpiku kostnego, urazów i operacji, uwarunkowań genetycznych, a nawet zbyt obfitych miesiączek. Objawów anemii nie wolno lekceważyć, ponieważ niedokrwistość wpływa bezpośrednio na pracę całego organizmu.
Anemia, czyli niedokrwistość, polega na zmniejszeniu ilości hemoglobiny w organizmie, czemu towarzyszyć może zmniejszona liczba erytrocytów i zmniejszony hematokryt.
Hemoglobina (czerwony barwnik) znajduje się we wnętrzu czerwonych krwinek. Jej rola polega na wiązaniu tlenu i przekazywaniu go do przeróżnych narządów i tkanek w całym organizmie. Odpowiedzialna jest także za odprowadzanie dwutlenku węgla, czyli pozbywanie się go z organizmu. Niedobór czerwonych krwinek i/lub hemoglobiny wyraźnie wpływa na pogorszenie funkcjonowania organizmu. Wywołuje także różne, nieprzyjemne objawy.
W zależności od nasilenia, wyróżnia się kilka rodzajów anemii (niedokrwistości):
- niedokrwistość łagodną,
- niedokrwistość umiarkowaną,
- niedokrwistość ciężką,
- niedokrwistość zagrażającą życiu.
Przyczyny anemii (niedokrwistości)
Najczęstszą przyczyną anemii jest niedobór żelaza, które stanowi podstawowy element składowy hemoglobiny. Żelazo zapewnia odpowiednią budowę i funkcjonowanie czerwonych krwinek. Pozyskiwane jest przez organizm z dostarczanego pokarmu. Wchłaniane jest w jelitach wraz z innymi substancjami odżywczymi, a następnie drogą krwi rozprowadzane w organizmie.
Niedobory żelaza u kobiet mogą wynikać ze zbyt obfitych miesiączek. Innym czynnikiem, wpływającym na braki żelaza w organizmie jest niedopowiadania dieta. Na niedobory żelaza narażone są również kobiety ciężarne i karmiące piersią, a także młodzi ludzie w okresie dojrzewania, gdy występuje zwiększone zapotrzebowanie na ten pierwiastek.
Żelaza ubywa także z powodu zwiększonej utraty krwi, nie tylko z powodu obfitych miesiączek, ale także krwawień z przewodu pokarmowego, dróg moczowych, oddechowych lub w wyniku urazów i po zabiegach chirurgicznych.
Anemia może być także wynikiem nieprawidłowego procesu produkcji czerwonych krwinek. Jeśli w szpiku kostnym nie ma wystarczającej ilości substancji niezbędnych do zbudowania prawidłowych krwinek, powstają krwinki mniej wartościowe, o nieodpowiednim kształcie i niespełniające swojej funkcji. Zdarza się również, że szpik kostny, pomimo odpowiedniej ilości substancji, przestaje funkcjonować całkowicie lub częściowo.
Produkcja krwinek czerwonych może być także zaburzona w przebiegu chorób innych tkanek i narządów.
Inną przyczyną anemii jest zwiększony rozpad krwinek czerwonych, wynikający z wad budowy krwinek, genetycznych lub pojawiających się w dowolnym okresie życia.
Objawy anemii (niedokrwistości)
Anemia, bez względu na przyczynę, objawia się ogólnym osłabieniem i zauważalnym spadkiem kondycji organizmu. W przebiegu anemii włosy stają się słabe i łamliwe, często wypadają. Paznokcie stają się blade, z obecnością podłużnych prążków i rowków. Osoby chore na anemię skarżą się również na nadmierną suchość skóry.
Do objawów anemii (niedokrwistości) zalicza się:
- osłabienie, łatwą i szybką męczliwość;
- senność;
- obniżenie koncentracji;
- bóle i zawroty głowy;
- kołatanie serca i duszności;
- bladość skóry i błony śluzowej wewnątrz jamy ustnej oraz spojówek.
Czasami niedokrwistości towarzyszą zmiany wyglądu języka (wygładzenie powierzchni z towarzyszącym bólem i pieczeniem) i spaczone łaknienie, zwłaszcza u dzieci (apetyt np. na krochmal, surowy ryż, glinę lub kredę).
Rozpoznanie anemii (niedokrwistości)
Niedokrwistość rozpoznaje się na podstawie wyniku morfologii krwi, gdzie stwierdza się zmniejszone stężenie hemoglobiny i czerwonych krwinek. Ocenie podlega ilość i wielkość czerwonych krwinek, co w połączeniu z dokładnym wywiadem, pozwala niekiedy na rozpoznanie przyczyny anemii.
Jeśli przyczyna jest nieznana, zleca się badania dodatkowe, takie jak: liczba retikulocytów, badania oceniające gospodarkę żelazem, stężenie witaminy B12 i kwasu foliowego, stężenie bilirubiny z rozdziałem, przeciwciała przeciw krwinkom czerwonym, odczyn Coombsa, badanie kału na krew utajoną.
Leczenie anemii (niedokrwistości)
Leczenie anemii uzależnione jest od jej przyczyny, na przykład choroby, która ją wywołała. Najczęściej występującą anemię z niedoborów żelaza leczy się podając preparaty żelaza (najczęściej doustnie). Jeśli to możliwe, należy także wyeliminować przyczynę anemii, by uniknąć jej nawrotów.
W skrajnych przypadkach konieczne jest przetaczanie krwi, a w niektórych chorobach uwarunkowanych genetycznie również transplantacja komórek krwiotwórczych (przeszczepienie szpiku).
Istotnym elementem leczenia anemii wywołanej niedoborem żelaza jest stosowanie prawidłowej diety. Spożywane posiłki powinny być bogate w zielone warzywa, czerwone mięso i podroby, a także produkty pełnoziarniste, kasze gruboziarniste i buraki. Warto również pamiętać o tym, że żelazo wchłania się lepiej, gdy jest spożywane z produktami bogatymi w witaminę C. Natomiast wchłanianie żelaza osłabiają związki zawarte w kawie i herbacie oraz duża ilość błonnika i produkty mleczne.
Anemię z niedoborów żelaza udaje się zazwyczaj całkowicie wyleczyć. Trudniej natomiast leczyć anemię uwarunkowaną genetycznie, która może wymagać przeszczepu szpiku kostnego.
Źródło: pediatria.mp.pl; hematologia.mp.pl
Tu się dzieje
