Niepłodność par: w Polsce co szósta para ma problem z płodnością
Niepłodność to choroba, która dotyka bardzo często ludzi młodych i zdrowych, którzy nie podejrzewaliby jej u siebie. Szacuje się, że każdego roku przybywa około 25 tys. par mających problem z płodnością. W sumie w Polsce dotkniętych nią jest około 15 proc. populacji w wieku rozrodczym, co oznacza, że co szósta para ma problem z zajściem w ciążę.
Eksperci w Europie alarmują: nasze społeczeństwo się starzeje. Średni wskaźnik płodności dla Europy wynosi dziś 1,57, a dla Polski – tylko 1,47. Aby zapewnić zastępowalność pokoleń, wskaźnik ten powinien wynosić 2,2.
Niepłodność par - na skróty:
Niepłodność – jakie są jej przyczyny?
Przyczyn niepłodności może być wiele. Niektóre dotyczą tylko kobiet, inne są specyficzne dla mężczyzn, a jeszcze inne wynikają z uwarunkowań socjodemograficznych, wpływających tak samo na osoby obu płci. Poniżej kilka najczęstszych przyczyn niepłodności, wskazanych przez prof. Roberta Spaczyńskiego.
- Kobiety coraz później decydują się na potomstwo. Średnia wieku, w którym kobieta rodzi pierwsze dziecko, wynosi obecnie w Unii Europejskiej ponad 30 lat, w Polsce – ponad 27. Tymczasem im później podejmujemy decyzję o macierzyństwie, tym mniejsza jest rezerwa jajnikowa kobiet. Optymalny dla kobiety wiek rozrodczy przypada na 20.–25. rok życia. Po ukończeniu 35. roku życia jest już trudniej, a po 45. roku życia płodność jest minimalna, gdyż ryzyko poronień wynosi ok. 95 proc.
- Wiele par ma problemy z niepłodnością z powodu czynników środowiskowych, niewłaściwego stylu życia. Na płodność negatywny wpływ ma palenie papierosów, siedzący tryb życia, niewłaściwa dieta, przewlekły stres. I to dotyczy obu płci, czyli i kobiet, i mężczyzn.
- W przypadku niepłodności kobiecej przyczyną mogą być również problemy anatomiczne (np. niedrożność jajników, endometrioza, mięśniaki), a także problemy funkcjonalne (zaburzenia jajeczkowania, zespół policystycznych jajników czy przedwczesna niewydolność jajników)
- W przypadku niepłodności męskiej problemem bardzo często jest obniżona jakość nasienia, będąca skutkiem chorób ogólnoustrojowych, chorób jąder i wpływu czynników środowiskowych.
- U obu płci problemy z niepłodnością mogą wywoływać niektóre leki.
Niepłodność – na czym polega diagnostyka?
Wiele par zbyt długo zwleka z wizytą u lekarza. Powodem jest niska świadomość w zakresie niepłodności, a także wstyd. Niesłusznie.
– Jeśli chodzi o diagnostykę w kierunku niepłodności, to należałoby ją rozpoczynać przeciętnie po 12 miesiącach nieskutecznego starania się o potomstwo. W przypadku kobiet po 35. roku życia diagnostykę należy już rozpocząć po 6 miesiącach, a u kobiety po 40. roku życia – od razu. Przyspieszonej diagnostyki wymagają też kobiety po leczeniu onkologicznym, z cyklami bezowulacyjnymi i te, których partnerzy mają niskie parametry nasienia – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Robert Spaczyński, krajowy konsultant w dziedzinie endokrynologii ginekologicznej i rozrodczości.
Diagnostyka niepłodności jest wieloetapowa. Zaczyna się ją od wywiadu lekarskiego i badania przedmiotowego. W kolejnym etapie lekarz zleca badania hormonalne, badania USG oraz radiologiczne, a także badanie nasienia (u mężczyzn).
– U kobiety należy sprawdzić, czy dochodzi do owulacji oraz czy jajowody są drożne, a u mężczyzny sprawdza się jakość nasienia. Pomocne są badania ultrasonograficzne i radiologiczne, a niekiedy także badania genetyczne: badania kariotypu wykonuje się, jeśli u kobiety doszło do dwóch lub więcej poronień, a u mężczyzny – gdy parametry nasienia są bardzo niskie – tłumaczy prof. Robert Spaczyński.
Niepłodność – na czym polega leczenie?
– Leczenie niepłodności jest zróżnicowane i dobierane ze względu na jej przyczynę (którą nie zawsze da się jednak ustalić). W wielu przypadkach zaczyna się od leczenia chorób, które spowodowały niepłodność. Należą do nich m.in. endometrioza, schorzenia tarczycy czy stany zapalne układu moczowo-płciowego – wyjaśnia prof. Robert Spaczyński. I dodaje: – W leczeniu niepłodności wykorzystuje się też nowoczesne, coraz skuteczniejsze terapie farmakologiczne, w tym leki do stymulacji jajeczkowania. To nie tylko preparaty gonadotropinowe na bazie oczyszczonych czynnych hormonów, pozyskanych z moczu kobiet po menopauzie, ale też preparaty stworzone dzięki zastosowaniu metod inżynierii genetycznej w specjalnie zaprogramowanych liniach komórkowych – tzw. gonadotropiny rekombinowane.
Gdy metody niepłodności zawiodą, można sięgnąć po techniki wspomagania rozrodu, takie jak metoda in vitro.
– Zapłodnienie in vitro to finalna metoda, którą stosuje się głównie w przypadku niedrożnych jajowodów u kobiety i bardzo słabych parametrów nasienia u mężczyzny. Zapłodnienie pozaustrojowe można też stosować w kilku innych przypadkach, np. przy endometriozie czy niepłodności idiopatycznej – tlumaczy ekspert. I dodaje: – Mnogość technik (m.in. IMSI czy PCSI) pozwala na ich dostosowanie do określonej sytuacji zdrowotnej, zarówno kobiety, jak i mężczyzny. Obecnie dysponujemy coraz doskonalszymi metodami stymulacji hormonalnej, co również daje parze większe szanse na potomstwo.
Źródło: Artykuł powstał na podstawie wykładu prof. Roberta Spaczyńskiego wygłoszonego w ramach XIX Ogólnopolskiej Konferencji „Polka w Europie” (listopad 2020) organizowanej przez Stowarzyszenie Dziennikarze dla Zdrowia.
Tu się dzieje
