Niedoczynność tarczycy: jak ją rozpoznać? Przyczyny i objawy niedoczynności
Niedoczynność tarczycy powodowana jest niedoborem hormonów tarczycy. Objawy niedoczynności mogą być bardzo różne, ale zazwyczaj obejmują niekontrolowane tycie, ciągłą senność, uczucie zimna i zaburzenia miesiączkowania. Objawy mogą być bardzo nasilone lub zupełnie łagodne. Niedoczynność tarczycy wpływa negatywnie na pracę całego organizmu. Leczenie polega na przyjmowaniu hormonów, często przez całe życie.
Niedoczynność tarczycy występuje w sytuacji, gdy tarczyca wytwarza zbyt mało hormonów w stosunku do tego, ile potrzebuje organizm. Niedobór hormonów tarczycy wpływa na pracę organizmu, samopoczucie człowieka i jego ogólne zdrowie. Mianem niedoczynności tarczycy określa się również stan niedoboru hormonów.
Tarczyca to narząd położony w okolicy szyi. Składa się z dwóch płatów i łączącej je cieśni. Jest narządem niezbędnym do życia, wytwarza hormony tarczycy - tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3), które rozprowadzane są wraz z krwią po całym organizmie. Hormony tarczycy wykorzystywane są przez niemal każdą komórkę.
Pracą tarczycy zawiaduje przysadka mózgowa, która uwalnia hormon tyreotropowy (TSH) pobudzający tarczycę do produkcji hormonów T3 i T4. Tarczyca i przysadka są od siebie zależne - przejawia się to na podstawie łączącego je ujemnego sprzężenia zwrotnego. Na czym to polega?
Przysadka mózgowa powinna wytwarzać tyle TSH, by odpowiednio pobudzić tarczycę do wytworzenia odpowiedniej ilości hormonów. Gdy tarczyca produkuje za mało T3 i T4, przysadka w odpowiedzi zaczyna wyzwalać więcej TSH. Natomiast, gdy tarczyca produkuje za dużo hormonów, przysadka uwalnia mniej TSH.
PORADNIK: Jak samodzielnie badać tarczycę?
Jakie są przyczyny niedoczynności tarczycy?
Najczęstszym powodem niedoczynności tarczycy jest zapalenie tarczycy, a w szczególności choroba Hashimoto, czyli choroba o podłożu autoimmunologicznym, wywoływana przez własne przeciwciała, w przebiegu której dochodzi do powstawania niebolesnego zapalenia w tarczycy niszczącego ją powoli i prowadzącego do zmniejszenia produkcji hormonów. Powodem niedoczynności może być również usunięcie tego gruczołu z powodów medycznych (wole guzkowe, choroba Graves - Basedowa, rak tarczycy).
Rzadziej niedoczynność u osób młodych wynika z niedoboru jodu lub wrodzonego zaburzenia. Zaburzenie wydzielania hormonów tarczycy może być także skutkiem choroby przysadki mózgowej. Do niedoczynności może dość również w czasie zażywania niektórych leków (niedoczynność polekowa).
Należy zwrócić uwagę, że niektóre z przyczyn wywołujących niedoczynność tarczycy są odwracalne. W każdym przypadku należy podjąć leczenie, ponieważ nieodpowiedni poziom hormonów jest stanem nieprawidłowym i wpływa negatywnie na pracę całego organizmu.
Jakie są objawy niedoczynności tarczycy?
Objawy niedoczynności tarczycy związane są z niedostatecznym stężeniem hormonów. Należy zatem wyjaśnić, że niedoczynność wyrównana, czyli leczona, z reguły przebiega bezobjawowo. Objawy, gdy występują są zazwyczaj związane z chorobą współistniejącą, na przykład schorzeniom autoimmunologicznym.
Niedoczynność niewyrównana, w której stwierdza się niedobór hormonów, objawia się:
- uczuciem ciągłego zmęczenia;
- sennością;
- uczuciem ciągłego zimna;
- zaburzeniami pamięci;
- przyrostem masy ciała;
- zaparciami;
- suchością i łuszczeniem się skóry;
- łamliwością włosów;
- zaburzeniami miesiączkowania, niepłodnością;
- spowolnieniem pracy serca.
Objawy mogą być łagodne lub bardzo silne. Nieleczona niedoczynność tarczycy powoduje zazwyczaj, że objawy przybierają na sile i utrudniają normalne funkcjonowanie. Niedoczynność odbija się również na zdrowiu psychicznym osoby chorej. Skutkiem ciężkiej, nieleczonej niedoczynności może być rozwój choroby serca i niepłodność.
Jak rozpoznaje się niedoczynność tarczycy?
Występowanie objawów niedoczynności powinno skłonić do wizyty u lekarza - skierowanie na badanie TSH może wystawić lekarz rodzinny. Na okresowe badania hormonów powinny zgłaszać się osoby, u których choroba Hashimoto występuje rodzinnie. Badanie TSH jest również wskazane u kobiet w ciąży. Niedoczynność tarczycy ma bowiem wyjątkowo niekorzystny wpływ na zdrowie matki i płodu.
Niedoczynność tarczycy potwierdza się badaniach hormonalnych - badaniu TSH oceniającym czynność tarczycy. Jest to najskuteczniejsze badanie, pozwalające wykryć nawet bezobjawową (subkliniczną) niedoczynność tarczycy, którą cechuje brak objawów i właściwy poziom innych hormonów.
TSH trochę powyżej normy nie przesądza o niedoczynności (zdarza się to często na przykład w okresie zdrowienia po infekcjach). Niedoczynność tarczycy po otrzymaniu nieprawidłowego wyniku TSH należy zweryfikować za pomocą badania USG lub badania przeciwciał.
B
adanie stężenia tyroksyny (FT4) nie zawsze wykonuje się wtedy, gdy TSH przekroczy normę. Oznaczenie stężenia wolnej tyroksyny (FT4) ma szczególne zastosowanie w przypadku chorób, które mogą maskować niedoczynność tarczycy lub gdy zachodzą wątpliwości, co do objawów klinicznych.
Pierwotną niedoczynność tarczycy - związaną z chorobą tarczycy, nie przysadki - rozpoznaje się gdy podwyższonemu TSH towarzyszy obniżone FT4.
Jak leczyć niedoczynność tarczycy?
Leczenie niedoczynności polega na ciągłym przyjmowaniu hormonów w celu uzupełnienia niedoborów. Jeśli przyczyną choroby jest niedobór jodu, to zaleca się przyjmowanie preparatów z jodem.
Zazwyczaj zażywa się leki zawierające tyroksynę (T4), na przykład Euthyrox, Letrox. Leki należy przyjmować regularnie, najlepiej codziennie o tej samej porze. Dawkę leku ustala się na podstawie wyników badań hormonalnych (TSH).
Regularne przyjmowanie brakujących hormonów tarczycy prowadzi do normalizacji stężenia TSH i powrotu prawidłowego funkcjonowania organizmu.
Źródło: endokrynologia.mp.pl; endokrynologia.net
Tu się dzieje
