Hormony tarczycy: tyroksyna i trójjodotyronina. Kiedy trzeba zbadać poziom hormonów?

Hormony tarczycy (T3 i T4) nasilają metabolizm i kontrolują czynność większości tkanek. Hormony tarczycy są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu.

Mam tarczycę - z takim problemem zgłasza się do lekarza wielu pacjentów. Tymczasem samo posiadanie tarczycy nie jest problematyczne, jest wręcz wskazane! Tarczyca jest bowiem narządem niezbędnym do życia. Położona jest w okolicy szyi i składa się z dwóch płatów połączonych cieśnią. Gruczoł ten produkuje hormony tarczycy - tyroksyny (T4) i trójjodotyroniny (T3), które rozprowadzane są po całym organizmie i wykorzystywane przez niemal wszystkie komórki.

To wszelkie nieprawidłowości w pracy tarczycy powinny budzić niepokój, nie samo posiadanie tarczycy.

Kiedy trzeba zbadać hormony tarczycy?

Badanie stężenia hormonów tarczycy wykonuje się zazwyczaj, gdy wyniki TSH wskażą na jego nieprawidłowy poziom. Może to bowiem oznaczać, że tarczyca nie działa właściwie.

Oznaczenie FT3 i FT4 wykonuje się również w celu monitorowania postępów w leczeniu niedoczynności tarczycy lub raka tarczycy.

Badanie jest nieinwazyjne. Polega na pobraniu próbki krwi i poddaniu jej analizie laboratoryjnej. W badaniu krwi ocenia się stężenie frakcji wolnych hormonów tarczycy, czyli FT3 i FT4, ponieważ są to formy aktywne, które mówią o całkowitej ilości hormonów tarczycy.

Wynik badania należy zawsze interpretować z oceną stężenia TSH. Dlaczego? Bo pracą tarczycy zawiaduje przysadka mózgowa poprzez tyreotropinę (TSH), która pobudza tarczycę do produkcji hormonów. Nieodpowiedni poziom TSH we krwi może zatem wskazywać na zaburzenia w pracy tarczycy lub przysadki mózgowej. Co ważne, wydzielanie TSH hamowane jest na zasadzie ujemnej pętli sprzężenia zwrotnego przez hormony tarczycy. Dlatego przy nadmiarze hormonów tarczycy stężenie TSH maleje, a przy niedoborze wzrasta.

Stosunek stężenia TSH do FT4 jest czasowo zmienny i osobniczy, czyli u każdego nieco inny. Zależny jest od pracy ośrodkowego układu nerwowego, a mechanizmów obwodowych. Wyniki badania (FT3, FT4) najlepiej zinterpretuje lekarz, który zlecił ich wykonanie.

Kiedy hormonów tarczycy jest za mało?

Niedobór hormonów tarczycy wskazuje zazwyczaj na jej niedoczynność. Może sugerować zapalenie tarczycy typu Hashimoto, czyli chorobę, która jest najczęstszą przyczyną niedoczynności tarczycy.

Niedobór hormonów tarczycy występuje również po całkowitym lub prawie całkowitym wycięciu tarczycy, gdy po zabiegu rozwinie się reakcja autoimmunologiczna uszkadzająca pozostały miąższ tarczycy. Rzadziej może świadczyć o niedoczynności przysadki mózgowej.

Objawy niedoboru hormonów tarczycy obejmują:

• przyrost masy ciała;
• zwolniony rytm serca;
• zaburzenia miesiączkowania i osłabienie libido;
• ciągłe uczucie chłodu i marznięcie;
• bóle stawów;
• zaparcia;
• wypadanie brwi i owłosienia łonowego;
• zaburzenia koncentracji;
• osłabienie i senność.

Kiedy hormonów tarczycy jest za dużo?

Nadmiar hormonów tarczycy może wskazywać na jej nadczynność. Może również sygnalizować autoimmunologiczną chorobę Gravesa i Basedowa, która stanowi najczęstszą przyczynę nadczynności tarczycy.

Nadmiar hormonów można również zauważyć przy wolach guzkowych toksycznych, których rozwój powodowany jest nadczynnością tarczycy powodowaną jej guzkowym rozrostem. Inną przyczyną, znacznie rzadziej występującą, może być gruczolak przysadki mózgowej wydzielający TSH, a także uszkodzenie tarczycy i uwolnienie nagromadzonych zapasów hormonów tarczycy oraz przedawkowanie L-tyroksyny stosowanej w leczeniu niedoczynności tarczycy.

Objawy nadmiaru hormonów tarczycy obejmują:

• drżenie rąk;
• niepokój i pobudzenie;
• wypadanie włosów;
• bezsenność;
• wilgotną i ciepłą skórę;
• potliwość;
• przyspieszenie rytmu serca i wzrost ciśnienia tętniczego;
• zaburzenia miesiączkowania;
• utratę masy ciała;
• nietolerancję gorąca.

Zobacz także

Nadczynność tarczycy: gdy hormonów jest za dużo. Jak objawia się nadczynność?

Jakie są normy dla hormonów tarczycy?

Wartości referencyjne różnią się w zależności od laboratorium. Wynik badania należy interpretować z normą podaną na wydruku.

Normy szacunkowe:

Norma FT3 to wynik w granicach 2,25-6 pmol/L (1,5-4 ng/L) przy prawidłowym poziomie TSH.

Norma FT4 powinna wynosić od 10 pmol/L (8ng/l) do 25 pmol/L (20ng/l).

Zobacz także

Badanie TSH: interpretacja wyników. Kiedy TSH jest wysokie, a kiedy niskie?

Źródło: endokrynologia.net; endokrynologia.mp.pl;