Ostuda na skórze: przebarwienia po słońcu, po ciąży, po hormonach
Ostuda to charakterystyczne przebarwienie skóry w postaci ciemniejszych, nieregularnych plamek. Powstaje w wyniku zwiększonego wytwarzania melaniny w miejscach szczególnie eksponowanych na słońce, głównie na twarzy. Usuwanie ostudy nie jest łatwe, łatwiej zapobiegać jej powstawaniu. Sprawdź, jak to zrobić.
Ostuda (melazma) jest nabytym, nie wrodzonym, melanocytowym przebarwieniem skóry. Powstaje w wyniku ekspozycji skóry na promieniowanie UV, chociaż zwykle w tym procesie biorą udział również inne czynniki, w tym zmiany hormonalne.
Melazma może występować u każdego człowieka, w każdym wieku. Jednak znacznie częściej obserwuje się tego typu przebarwienia na skórze kobiet po 30. roku życia, szczególnie o ciemnej karnacji. Częstość występowania ostudy maleje z wiekiem. Melazma rzadziej występuje u mężczyzn, szacuje się, że jest to ok. 10-25 proc. wszystkich przypadków.
Skąd się bierze ostuda? Przyczyny
Powstawanie ostudy, czyli przebarwienia skórnego, związane jest ze wzmożonym wytwarzaniem melaniny i powstaje w miejscach eksponowanych na słońce.
Podstawowym czynnikiem wywołującym ostudę jest promieniowanie UV. Ryzyko melazmy zwiększa również hormonoterapia (w tym HTZ i antykoncepcja hormonalna), predyspozycje genetyczne, pasożyty jelitowe, a także guz jajnika. Ostuda jest zależna od hormonów, co pokazuje częstość jej występowania: szacuje się, że u ok. 40-50 proc. kobiet ostudę indukuje antykoncepcja hormonalna lub ciąża.
Ostuda może pojawić się także w wyniku stosowania perfum lub dezodorantów na skórę, która poddawana jest ekspozycji słonecznej. Składniki niektórych perfum i dezodorantów mają działanie światłouczulające, to dotyczy również niektórych kosmetyków, które mają w składzie salicylany lub cytryniany.
W przypadku mężczyzn ryzyko melazmy zwiększa stosowanie preparatów stymulujących wydzielanie testosteronu.
Jak rozpoznać ostudę? Objawy
Ostuda lokalizuje się najczęściej na twarzy, na czole, policzkach, nosie, skroniach, górnej wardze. Jej wygląd jest dosyć charakterystyczny, to symetrycznie rozmieszczona, nieregularna brązowa plama, wyraźnie odgraniczona od reszty skóry.
Wystąpienie ostudy nie jest groźne, ale są to zmiany nieestetyczne, szczególnie gdy występują na twarzy w miejscach widocznych. Po zaobserwowaniu u siebie ostudy najlepiej zgłosić się do dermatologa, który obejrzy przebarwienie i zbada lampą Wooda oraz dermatoskopem, dzięki czemu uzyska pewność co do charakteru zmiany skórnej. Lekarz postara się również ustalić przyczynę ostudy, zapyta o przyjmowane leki, tryb życia, występowanie w rodzinie.
Jak radzić sobie z ostudą? Leczenie
Leczenie ostudy polega na stosowaniu na skórę preparatów złuszczających i odbarwiających. Do leczenia miejscowego ostudy stosuje się kwas azelainowy lub kojowy, dobre efekty uzyskuje się za pomocą peelingów chemicznych. Dużą skuteczność mają zabiegi z użyciem lasera, głównie neodymowo-jagowego Q-switch.
Zapobieganie ostudzie obejmuje przede wszystkim unikanie słońca, w tym unikanie opalania i stosowanie kremów z wysokim filtrem UV. Osoby, które zażywają leki fotouczulające, powinny szczególnie wziąć sobie do serca zalecenia lekarza. Ostuda ma bowiem tendencję do nawracania w różnych miejscach na skórze.
Tu się dzieje
