Kwasica ketonowa: groźne powikłanie cukrzycy. Uwaga na kwaśny zapach z ust
Kwasica ketonowa należy do ciężkich powikłań cukrzycy, głównie cukrzycy typu 1. Stan ten jest następstwem głębokiego niedoboru insuliny i przecukrzenia, czyli hiperglikemii. U chorych z kwasicą mogą występować takie objawy jak osłabienie, nudności, bóle brzucha i utrata łaknienia. Ciężkiej kwasicy towarzyszy natomiast kwaśny oddech, zwiększone pragnienie, dreszcze. Stan ten szybko się rozwija, może prowadzić do śpiączki, a nawet utraty życia.
Kwasica ketonowa (cukrzycowa) jest u osób chorych na cukrzycę następstwem głębokiego niedoboru insuliny. To stan, w którym organizm do produkcji energii zaczyna wykorzystywać tłuszcze, zamiast glukozę. W wyniku spalania tłuszczów dochodzi do produkcji ciał ketonowych wywołujących kwasicę.
Głęboki niedobór insuliny powoduje znaczne zwiększenie stężenia glukozy we krwi, co określa się mianem hiperglikemii. Przecukrzenie prowadzi z kolei do zaburzeń metabolicznych przebiegających z nadmierną produkcją ciał ketonowych (substancji kwaśnych w organizmie) i do znacznego odwodnienia organizmu. Organizm, chcąc obronić się przed dużymi stężeniami glukozy we krwi, pobudza ośrodek pragnienia w mózgu i zwiększa oddawanie moczu, by wypłukać nadmiar cukru. To może w szybkim czasie doprowadzić do odwodnienia organizmu.
Kwasica ketonowa może wystąpić w przebiegu cukrzycy każdego typu, ale częściej dotyka chorych na cukrzycę typu 1. Jest stanem nagłym, który zagraża zdrowiu i życiu. Jeśli u chorego na kwasicę nie rozpocznie się szybkiego leczenia, to może dojść do śpiączki, a nawet śmierci. Chorują głównie ludzie młodzi, jednak większą umieralność notuje się u osób w podeszłym wieku. Kwasica ketonowa rozwija się w ciągu kilku godzin!
Stany mogące prowadzić do kwasicy ketonowej to przede wszystkim cukrzyca, głód (niedożywienie, wymioty, biegunka), odwodnienie i spożywanie alkoholu.
Przyczyny kwasicy ketonowej
Główną przyczyną kwasicy ketonowej jest cukrzyca, a właściwie świeżo wykryta, jeszcze nieleczona cukrzyca typu 1. Kwasica znacznie rzadziej występuje w przypadku cukrzycy typu 2.
Powodem rozwoju kwasicy może być:
- zaprzestanie przyjmowania insuliny przez chorych na cukrzycę typu 1;
- awaria pompy insulinowej lub niedrożność wkłucia podskórnego/drenu;
- ostra infekcja (zapalenie gardła, grypa, zakażenie dróg moczowych);
- ciąża u kobiet chorych na cukrzycę typu 1 (nawet przy nieznacznie zwiększonych stężeniach glukozy we krwi może stymulować szybkie tworzenie ciał ketonowych);
- nadużywanie alkoholu;
- niedożywienie;
- ciężkie choroby, takie jak zawał serca, udar mózgu.
Kwasica ketonowa jest najczęstszą przyczyną śmierci dzieci chorych na cukrzycę typu 1.
Objawy kwasicy ketonowej
U chorych na kwasicę ketonową na ogół występują nudności i wymioty, a także wielomocz, wzmożone pragnienie i spadek masy ciała. Przy znacznej ketozie oddech może mieć zapach przypominający owoce. Natomiast przy nasileniu kwasicy chorzy stają się ospali i osłabieni. W ciężkiej kwasicy ketonowej może pojawić się suchy, obłożony język, zwiększone pragnienie, szybki, głęboki i bolesny oddech, bóle brzucha, suchość skóry, dreszcze, różnego stopnia zaburzenia świadomości, a nawet śpiączka.
Objawy kwasicy ketonowej mogą być zbliżone do objawów zatrucia lub infekcji przewodu pokarmowego. Gdy z ust cukrzyka zacznie wydobywać się zapach owoców, pojawią się wymioty, nudności, to należy sprawdzić obecność acetonu w moczu lub poziom ketonów we krwi za pomocą specjalnych pasków.
Objawy kwasicy ketonowej:
- Zapach acetonu z ust (zapach owoców/jabłek), czyli tzw. oddech Kussmaula;
- Utrata łaknienia;
- Nudności, wymioty;
- Bóle brzucha;
- Ból głowy;
- Ból w klatce piersiowej;
- Osłabienie i zmęczenie;
- Oddawanie dużej ilości moczu (także w nocy);
- Duże pragnienie;
- Odwodnienie, uczucie suchości w jamie ustnej, suchość błon śluzowych i języka, utrata napięcia skóry;
- Zaczerwienienie policzków – „rumieniec” kwasiczy;
- Wysypka na ciele;
- Zaburzenia świadomości;
- Utrata przytomności.
Rozpoznanie kwasicy ketonowej
O zagrożeniu wystąpienia kwasicy ketonowej świadczy obecność ciał ketonowych w moczu lub we krwi, co można stwierdzić za pomocą pasków testowych w domu lub po badaniu laboratoryjnym krwi i moczu.
Jeśli w badaniu moczu lub krwi zostanie potwierdzona obecność ciał ketonowych, to jest to wskazaniem do hospitalizacji, świadczy to bowiem o rozwoju kwasicy ketonowej.
Leczenie kwasicy ketonowej
Rozpoznanie kwasicy ketonowej jest wskazaniem do hospitalizacji. Jednak zanim chory uzyska pomoc lekarską, powinien pić niegazowaną wodą i przyjąć dodatkową korekcyjną dawkę insuliny krótko działającej albo analogu szybko działającego.
Celem leczenia kwasicy jest zahamowanie zaburzeń metabolicznych i uniknięcie powikłań, do których może dojść podczas wyrównywania tych zaburzeń. W szpitalu stosuje się nawadnianie dożylne, a także dożylne podawanie insuliny oraz preparatów potasu.
Źródło: mp.pl; podyplomie.pl
Tu się dzieje
