Cukrzyca: choroba cywilizacyjna. Czym się charakteryzuje?
Cukrzyca to choroba cywilizacyjna. Eksperci oceniają, że chorych jest tak wiele, że można mówić o epidemii tej choroby. Szacuje się, że aktualnie w Polsce na cukrzycę choruje ponad 2 mln osób, z czego nawet 25-30 proc. osób wcale o tym nie wie. Cukrzyca wynika z defektu produkcji lub działania insuliny wydzielanej przez komórki trzustki. Wiąże się z zaburzeniem lub niewydolnością wielu narządów. To choroba, której nie wolno lekceważyć.
Cukrzyca uważana jest za chorobę cywilizacyjną, ponieważ związana jest z postępem cywilizacyjnym, określonym trybem życia, dietą, aktywnością. Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych, która na skutek defektu wydzielania lub działania insuliny charakteryzuje się podwyższeniem poziomu glukozy we krwi (hiperglikemią). Jej przewlekły i postępujący charakter prowadzi do uszkodzenia naczyń krwionośnych i nerwów, co niesie za sobą poważne powikłania zdrowotne.
Człowiek chory na cukrzycę ma podwyższony poziom cukru we krwi z dwóch powodów:
lub
, co nazywa się insulinoodpornością.
Jak zbadać poziom cukru we krwi? Jeśli występują objawy, które mogą wskazywać na rozwój cukrzycy, należy wykonać badanie określające poziom cukru we krwi. Takie badania wykonuje się również u kobiet w ciąży oraz u osób z grup ryzyka, czyli osób z nadwagą, otyłych, z przebytą cukrzycą ciążową, z nadciśnieniem tętniczym. Badanie polega na pobraniu próbki krwi z żyły lub kropli z palca.
ZOBACZ: Badanie glukozy we krwi. Kto powinien zbadać poziom cukru?
Powikłania cukrzycy
(źle kontrolowana) cukrzyca prowadzi do groźnych powikłań, które dzieli się na ostre i przewlekłe. Do najpoważniejszych ostrych powikłań cukrzycy zalicza się: nasiloną hiperglikemię, kwasicę, ciężką hipoglikemię. To stany zagrażające życiu chorych.
Natomiast wśród najpoważniejszych przewlekłych powikłań cukrzycy wyróżnia się: zawał serca, niewydolność nerek, udar mózgu, ślepotę oraz martwicę dystalnych części nóg (jako skutek stopy cukrzycowej). Skutkiem przewlekłych powikłań cukrzycy jest uszkodzenie naczyń krwionośnych i nerwów, co przyspiesza również rozwój miażdżycy.
Powikłania sercowo-naczyniowe są głównymi przyczynami zgonów i niepełnosprawności u chorych na cukrzycę.
Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 stanowi ok. 1 proc. wszystkich zachorowań na cukrzycę. Pojawia się zwykle u osób młodych, bo początek zachorowań określa się między 10. a 14. rokiem życia. Rozwój tego typu cukrzycy powodowany jest całkowitym zniszczeniem przez przeciwciała komórek β trzustki produkujących insulinę. W wyniku produkowanych przez organizm tzw. autoprzeciwciał dochodzi do niszczenia własnych komórek, czego efektem jest całkowity brak insuliny.
Czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy typu 1:
- czynniki genetyczne;
- występowanie cukrzycy w rodzinie;
- infekcje;
- czynniki środowiskowe.
Objawy cukrzycy typu 1
Pierwsze objawy cukrzycy typu 1 zwykle występują nagle. Czasami pierwszymi dostrzegalnymi objawami są kwasica lub śpiączka ketonowa. Objawy tego typu cukrzycy rozwijają się zwykle w ciągu kilku tygodni, są to przede wszystkim: wzmożone pragnienie, wielomocz, chudnięcie, senność, osłabienie, skłonność do infekcji.
Leczenie cukrzycy typu 1
Celem leczenia cukrzycy typu pierwszego jest unikanie ostrych i przewlekłych powikłań przez utrzymywanie stężenie glukozy na właściwym poziomie. Jedynym sposobem leczenia cukrzycy typu 1 jest insulinoterapia, połączona z odpowiednią dietą cukrzycową. Aby utrzymać prawidłowe stężenie glukozy we krwi, chorzy muszą prowadzić samokontrolę, czyli samodzielnie mierzyć stężenie glukozy we krwi za pomocą glukometru. Zaleca się również regularny wysiłek fizyczny.
Cukrzyca typu 2
Cukrzyca typu 2 to najcięższy typ cukrzycy. Występuje znacznie częściej niż typ 1 (dotyczy nawet 90 proc. diabetyków), a jej rozwój jest ściśle związany z rozwojem cywilizacyjnym, trybem życia i dietą. U chorych na ten typ cukrzycy dochodzi zarówno do zaburzenia działania, jak i wydzielania insuliny, choć dominującą rolę może odgrywać nieprawidłowe jej wydzielanie.
Czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2:
- brak aktywności fizycznej;
- nadwaga i otyłość;
- nieprawidłowa dieta;
- skłonności genetyczne;
- cukrzyca występująca w rodzinie;
- cukrzyca ciążowa;
- starszy wiek.
ZOBACZ: Zasady diety cukrzycowej
Objawy cukrzycy typu 2
Objawy cukrzycy typu 2 pojawiają się stopniowo, bo choroba rozwija się powoli, nawet przez wiele lat. Początkowo, gdy stężenie glukozy we krwi nie jest jeszcze bardzo duże, cukrzyca nie daje żadnych objawów. To dlatego u osób z grup ryzyka powinno się regularnie badać poziom glukozy, by nie dopuścić do rozwoju choroby.
W miarę pogarszania się insulinooporności i wyczerpywania zdolności komórek β trzustki do produkcji insuliny zaczynają pojawiać się objawy kliniczne cukrzycy, takie jak: nadmierne pragnienie, oddawanie dużej ilości moczu, ogólne osłabienie i infekcje układu moczowo-płciowego.
Warto również wiedzieć, że u osób z utrzymującymi się dużymi stężeniami glukozy we krwi może nastąpić samoistne zmniejszenie masy ciała, co jest wynikiem braku insuliny. W takich przypadkach glukoza nie jest wprowadzana do komórek organizmu i nie jest wykorzystywana jako materiał energetyczny.
Leczenie cukrzycy typu 2
Leczenie cukrzycy typu drugiego opiera się głównie na redukcji masy ciała, zmianie trybu życia, stosowaniu odpowiedniej diety cukrzycowej i aktywności fizycznej. Wprowadza się również doustne leki przeciwcukrzycowe, ale u chorych po pewnym czasie trwania choroby konieczna jest insulinoterapia.
Źródło: rpp.gov.pl (raport); nfz.gov.pl; cukrzyca.info.pl; mp.pl
Tu się dzieje
