Okiem eksperta: Czego nie wiesz o cukrzycy? Poznaj tę chorobę

Cukrzyca to przewlekły stan chorobowy związany z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów, jak również towarzyszącymi im nieprawidłowościami w metabolizmie tłuszczów i białek. Charakteryzuje się ona hiperglikemią, czyli podwyższonym stężeniem glukozy we krwi.
Do niedawna uważano, że problem z cukrzycą mają starsze osoby, jednak to się zmienia. Tę chorobę diagnozuje się ją u coraz młodszych osób i wiąże z nieodpowiednią dietą i niezdrowym trybem życia.

Cukrzyca – kto jest zagrożony?

Przyczyn cukrzycy jest wiele i nie wszystkie jeszcze dokładnie zbadano. Uważa się, że pewne czynniki zwiększają ryzyko zachorowania na cukrzycę.

Wystąpienie tej choroby jest o wiele większe u osób otyłych oraz takich, które bardzo mało się ruszają. Choroba ta ma też podłoże genetyczne – ryzyko zachorowania jest większe, gdy w rodzinie występowały już przypadki zachorowania na cukrzycę. Może ona też dotknąć osób z nadciśnieniem tętniczym, zaburzeniami gospodarki lipidowej lub z zespołem policystycznych jajników.
Zachorowalność wzrasta również u ciężarnych kobiet z przebytą cukrzycą ciążową lub takich, które urodziły dziecko przekraczające masę 4 kilogramów.

Jakie są typy cukrzycy?

Cukrzyca typu I

To choroba o podłożu genetycznym, w której organizm produkuje autoprzeciwciała, niszczące komórki β trzustki. Przez to dochodzi do całkowitego wyeliminowania insuliny z organizmu. Objawy kliniczne występują dopiero w momencie, gdy zostanie zniszczonych ok. 80 proc. komórek β. Jednak we krwi dużo wcześniej obecne są przeciwciała, co może pomóc w rozpoznaniu choroby.
Cukrzyca typu I ujawnia się zazwyczaj w młodym wieku, rzadko towarzyszy mu otyłość. Może występować wzmożone pragnienie, wielomocz, chudnięcie, senność, osłabienie, skłonność do infekcji.
Podstawą leczenia jest podawanie pacjentom insuliny.

Polecamy:  Życie towarzyskie zmniejsza ryzyko zachorowania na cukrzycę

Cukrzyca typy II

Występuje u 90 proc. chorych na cukrzycę, najczęściej u osób dorosłych. Rozwija się powoli. U jej podłoża leżą czynniki genetyczne, jednak szczególną rolę w rozwoju choroby odgrywa nieprawidłowe odżywianie oraz otyłość. Wpływa to na powstanie insulinooporności, czyli obniżonej wrażliwości komórek organizmu na działanie insuliny – hormonu odpowiedzialnego za obniżenie stężenia glukozy we krwi.
Powstaje tzw. błędne koło. Mianowicie, zwiększone stężenie glukozy we krwi powoduje zwiększenie zapotrzebowania na insulinę. Zwiększa się produkcja insuliny, przez co zmniejsza się liczba receptorów insulinowych na komórkach tłuszczowych i obniża wychwyt glukozy z krwi. Cały proces powtarza się do momentu, gdy wyczerpią się możliwości produkcji insuliny przez komórki trzustkowe, a wtedy rozwija się cukrzyca.

Charakterystyczne objawy to: nadmierne pragnienie, oddawanie dużej ilości moczu, ogólne osłabienie, infekcje układu moczowo-płciowego.

Leczenie polega na podawaniu leków przeciwcukrzycowych, a w zaawansowanym stadium choroby na przyjmowaniu insuliny.

Zobacz także: Naukowcy: Cukrzyca to nie jedna a aż 5 różnych chorób. Mamy przełom?

Cukrzyca typu LADA

Cukrzyca typu LADA jest to stosunkowo nietypowy rodzaj cukrzycy, ponieważ łączy cechy charakterystyczne dla typu I i II. We krwi chorego występują autoprzeciwciała skierowane przeciwko elementom wysp trzustkowych (jak w typie I), ale choroba ujawnia się dopiero po 35. roku życia (jak w typie II).

Cukrzyca ciążowa

To każdy rodzaj zaburzeń tolerancji węglowodanów, pojawiający się w ciąży i zanikający po porodzie. Objawia się wzmożonym apetytem i pragnieniem, częstym oddawaniem dużych ilości moczu, nawracającymi drożdżycowymi infekcjami pochwy, zaburzeniami widzenia, utratą masy ciała, czy zawrotami głowy.

Jak zdiagnozować cukrzycę?

Aby zdiagnozować cukrzycę, należy zbadać stężenie glukozy we krwi na czczo – oznaczenia glikemii. Cukrzycę rozpoznaje się, jeśli wynik w dwóch kolejnych badaniach jest nieprawidłowy.

• 60-99 mg/dl – prawidłowy wynik (NFG)
• 100-125 mg/dl – nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG)
• 126 mg/dl – cukrzyca

Oznaczenie glikemii przygodnej może być zastosowane tylko u pacjentów, u których występują kliniczne objawy choroby.

Oznaczenie glikemii w 120 min doustnego testu tolerancji glukozy (DTTG) – polega na wypiciu roztworu glukozy, a następnie przeprowadzeniu badaniu po 2 godzinach.

Oznaczenie poziomu hemoglobiny glikowanej – nie służy do rozpoznania cukrzycy, ale do jej monitorowania, ocenia średnie stężenie glukozy z 2-3 miesięcy poprzedzających pomiar. Im wyższa HbA1c, tym większe ryzyko rozwoju powikłań cukrzycy.

W Polsce u wszystkich kobiet ciężarnych przeprowadza się oznaczenie glikemii na czczo na początku ciąży oraz między 24-28 tygodniem ciąży (doustne obciążenie glukozą oznaczane po 1 godzinie). Gdy wyniki są nieprawidłowe, przeprowadza się częstsze i bardziej szczegółowe badania.

Jakie mogą być powikłania cukrzycy?

Nieleczona i zaniedbana cukrzyca może prowadzić do bardzo poważnych powikłań. Zaliczamy do nich m.in. kwasicę cukrzycową, mleczanową czy śpiączkę hiperosmolarną. Choroba ta powoduje również przewlekle zaburzenia uszkadzające naczynia. Dzielą się one na makroangiopatie i mikroangiopatie.

Makroangiopatia – obejmuje chorobę niedokrwienną serca, udar mózgu, miażdżycę, stopę cukrzycową; jest przyczyną 70 proc. zgonów u chorych na cukrzycę.

Mikroangiopatia – to uszkodzenia narządu wzroku (retinopatia), nerek (nefropatia) oraz włókien nerwowych (neuropatia).

Jak zmniejszyć ryzyko zachorowania na cukrzycę?

W profilaktyce przeciwcukrzycowej ważne jest:

• regularne wykonywanie badań morfologii krwi, stężenia glukozy, gospodarki lipidowej oraz badania ogólnego moczu;
• regularna aktywność fizyczna;
• zróżnicowana, zdrowa dieta.

Warto wybierać produkty spożywcze o niskim indeksie glikemicznym (IG). Jest to parametr, który informuje jak szybko, po spożyciu określonego produktu, rośnie stężenie glukozy we krwi. Im wyższy IG, tym szybciej wzrasta stężenie glukozy.

Cukrzycy powinni pamiętać również o samokontroli polegającej na monitorowaniu glikemii za pomocą glukometrów.

Zobacz także:  Badanie glukozy we krwi. Kto powinien zbadać poziom cukru?

___

Aneta Moskalik/ mk