W jaki sposób można zarazić się małpią ospą? Jakie są objawy?
Na świecie pojawia się coraz więcej przypadków małpiej ospy. Stwierdzono ją nie tylko w krajach afrykańskich, ale także w Wielkiej Brytanii czy Stanach Zjednoczonych, dokąd została zawleczona. Czy łatwo jest się zarazić tą chorobą? Sprawdzamy.
- Jak można zarazić się małpią ospą?
- Jak unikać zakażenia małpią ospą?
- Dlaczego jest więcej przypadków małpiej ospy?
- Czy małpia ospa jest śmiertelna?
- Jakie są objawy małpiej ospy?
Wirus ospy małpiej jest ortopokswirusem wywołującym chorobę o objawach podobnych do ospy prawdziwej, ale o mniejszym nasileniu. Chociaż ospa prawdziwa (wirus małpiej ospy jest kuzynem ospy prawdziwej, a nie ospy wietrznej – to dwa zupełnie inne wirusy) została uznana za chorobę wyeliminowaną w 1980 roku (wcześniej zaprzestano też szczepień), małpia ospa nadal występuje w krajach Afryki Środkowej i Zachodniej.
Jak można zarazić się małpią ospą?
Ospa małp jest chorobą przenoszoną ze zwierząt na ludzi. Przypadki zachorowań często występują w pobliżu tropikalnych lasów deszczowych, gdzie żyją zwierzęta będące nosicielami wirusa. Dowody zakażenia wirusem ospy małpiej znaleziono u zwierząt takich jak wiewiórki, szczury gambijskie, popielice czy różne gatunki małp.
Przenoszenie wirusa z człowieka na człowieka jest stosunkowo ograniczone. Najdłuższy udokumentowany łańcuch zakażeń między ludźmi obejmował sześć kolejnych zakażeń z jednej osoby na drugą. Wirus może być przenoszony przez kontakt z:
- płynami ustrojowymi
- zmianami na skórze lub na wewnętrznych powierzchniach błon śluzowych, np. w jamie ustnej lub gardle
- kropelkami z dróg oddechowych
- zanieczyszczonymi przedmiotami.
Przeniesienie zakażenia drogą kropelkową wymaga zazwyczaj długotrwałego kontaktu twarzą w twarz, co powoduje większe ryzyko u pracowników służby zdrowia i członków rodzin osób chorych. Do przeniesienia choroby może dojść również przez łożysko z matki na płód (małpia ospa wrodzona).
Jak unikać zakażenia małpią ospą?
Większość zakażeń małpią ospą u ludzi jest wynikiem pierwotnego przeniesienia zakażenia ze zwierzęcia na człowieka. Według zaleceń Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), aby się nie zarazić, należy unikać kontaktu z chorymi lub martwymi zwierzętami, a wszystkie pokarmy zawierające mięso lub części zwierząt muszą być odpowiednio ugotowane przed spożyciem.
Należy unikać bliskiego kontaktu z osobami zakażonymi lub skażonymi materiałami. Podczas opieki nad chorymi, zarówno w placówkach służby zdrowia, jak i w domu, należy nosić rękawice oraz inną odzież i sprzęt ochrony osobistej.
Dlaczego jest więcej przypadków małpiej ospy?
Ludzie stali się bardziej podatni na ospę małpią, ponieważ zaprzestano rutynowych szczepień przeciwko ospie prawdziwej, które dawniej zapewniały pewną ochronę krzyżową. Wykazano, że szczepienie przeciwko ospie prawdziwej przy użyciu szczepionki pierwszej generacji było w przeszłości w 85 proc. skuteczne w zapobieganiu ospie małpiej. Osoby dorosłe, pracownicy służby zdrowia i personel laboratoriów, którzy w dzieciństwie byli szczepieni przeciwko ospie, mogą mieć pewną szczątkową ochronę przed ospą małpią.
W tej chwili nie prowadzi się już szczepień przeciwko ospie prawdziwej. Choroba została uznana za wyeliminowaną w 1980 roku.
Czy małpia ospa jest śmiertelna?
Odsetek pacjentów, którzy umierają na małpią ospę, w przypadkach, które zostały udokumentowane, waha się od 0 do 11 proc. i jest wyższy u małych dzieci. W przypadku ospy prawdziwej (tzw. czarnej ospy) śmiertelność wśród osób nieszczepionych wynosi od 30 (najczęściej) do nawet 98 proc. przypadków. Małpia ospa jest więc mniej groźna dla życia niż ospa prawdziwa.
WHO informuje, że do tej pory 15 krajów na czterech kontynentach zaraportowało potwierdzone przypadki małpiej ospy u ludzi. Są wśród nich Wielka Brytania, Stany Zjednoczone, Izrael, Singapur, Południowy Sudan, Benin (do tych krajów choroba została zawleczona). Jako lokalne źródła małpiej ospy WHO podaje: Sierra Leone, Liberię, Wybrzeże Kości Słoniowej, Nigerię, Kamerun, Gabon, Kongo, Demokratyczną Republikę Kongo, Republikę Środkowoafrykańską.
Sytuacja w Europie jest monitorowana na bieżąco – według ostatnich doniesień przypadki małpiej ospy wstępnie potwierdzono w Hiszpanii.
Jakie są objawy małpiej ospy?
Okres inkubacji ospy małpiej może wynosić od 5 do 21 dni. Choroba objawia się:
- gorączką
- obrzękiem węzłów chłonnych (zwykle)
- rozległą, charakterystyczną wysypką.
Gorączkowa faza choroby trwa zwykle od 1 do 3 dni i w tym czasie oprócz gorączki może wystąpić silny ból głowy, obrzęk węzłów chłonnych, ból pleców, ból mięśni i silne zmęczenie. Po fazie gorączkowej następuje faza wykwitów skórnych, trwająca od 2 do 4 tygodni. Zmiany chorobowe ewoluują od plamek (zmian o płaskiej podstawie), przez grudki (uniesione, twarde, bolesne zmiany), pęcherzyki (wypełnione przezroczystym płynem), po krosty (wypełnione ropą), a następnie strupy lub skorupy.
WHO podkreśla, że ważne jest, aby odróżnić małpią ospę od innych chorób, takich jak ospa wietrzna, odra, bakteryjne zakażenia skóry, świerzb, kiła i alergie związane z przyjmowaniem leków.
Źródło: Who.int / TT: @k_pyrc
Tu się dzieje
