HPV to nie tylko kłykciny kończyste. Czym skutkuje zakażenie wirusem brodawczaka?
HPV, czyli ludzkie wirusy brodawczaka ludzkiego są powszechne na całym świecie. Szacuje się, że w ciągu życia ponad 50-70 proc. osób aktywnych seksualnie miało lub będzie miało z nimi kontakt. Choć do zakażenia dochodzi często, to zazwyczaj przebiega to bezobjawowo i ustępuje w ciągu kilku miesięcy. Niestety, utajone zakażenie to niewiedza, która sprawia, że nosiciele rozprzestrzeniają wirusa na swoich partnerów seksualnych. HPV może także powodować wykwity w postaci kłykcin kończystych, jest też ważnym czynnikiem zachorowań na raka szyjki macicy.
HPV to ludzki wirus brodawczaka (z ang. Human Papillomavirus), który atakuje tkankę skórną i odbytowo-płciową. Zakażenie tym wirusem odgrywa istotną rolę w powstawaniu raka szyjki macicy. Wirus HPV jest także najczęstszym czynnikiem zakaźnym przenoszonym przez ludzi drogą płciową. Wirus HPV jest wirusem wyjątkowo ,,inteligentnym'' - łatwo się nim zarazić, infekcja szybko się rozprzestrzenia, może trwać w ukryciu przez dłuższy czas, usypiając czujność nosicieli i ich partnerów.
Jak dochodzi do zakażenia wirusem HPV? Najczęściej przez
z osobą zakażoną (również kontakt typu ,,skóra-skóra''), a także
. Możliwe jest także przeniesienie
lub na dziecko w czasie bliskich kontaktów, na przykład podczas wspólnej kąpieli dziecka z zakażonym dorosłym. Ważne, by mieć świadomość, że każda osoba, która odbywa kontakty seksualne, mogła zostać zarażona wirusem brodawczaka.
Obecnie znanych jest ponad kilkaset typów wirusa HPV, z których kilkadziesiąt przekazywanych jest drogą płciową. Typy wirusa HPV dzieli się na te o niskim i wysokim potencjale onkogennym. Typy wirusa o niskim potencjale onkogennym odpowiedzialne są za powstawanie łagodnych zmian określanych jako kłykciny kończyste bądź brodawki, inne typy HPV obdarzone wysokim potencjałem onkogennym znajdowane są głównie w komórkach raka szyjki macicy.
Objawy zakażenia HPV
Wirus jest zakaźny, ale to nie znaczy, że u każdego pojawią się objawy zakażenia. To podstępny wirus, który może żyć w utajeniu, przez co osoby zakażone nie zdają sobie sprawy z tego, że są źródłem zakażenia dla swoich partnerów. Większość zakażeń HPV jest bezobjawowa i ustępuje samoistnie w ciągu kilku tygodni lub miesięcy, jednak w tym czasie nosiciele mogą zarażać innych.
U ok. 20 proc. osób zakażonych wirusem, infekcja nie znika, a przechodzi w formę przewlekłą. To szczególnie groźne dla kobiet, ponieważ przewlekła forma zakażenia kilkukrotnie zwiększa ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy.
Zakażenie może przebiegać w sposób utajony, czyli bezobjawowy, a także w postaci subklinicznej i klinicznej. Postać kliniczna to widoczne gołym okiem brodawki, natomiast infekcja utajona jest możliwa do wykrycia jedynie po wykonaniu testu na obecność DNA HPV.
Zakażenie wirusem HPV może objawiać się m.in.:
- kłykcinami kończystymi sromu, pochwy i okolic szyjki pochwy oraz na zewnętrznych narządach płciowych w rejonie odbytu i sporadycznie cewki moczowej
- występowaniem na skórze zwykłych brodawek
- stanami przednowotworowymi szyjki macicy (dysplazja, CIN1-3) aż do raka szyjki macicy
- śródbłonkową neoplazją sromu (brodawki, choroba Bowen'a) aż do raka sromu i raka brodawkowatego
- brodawczakiem krtaniowym u noworodków i niemowląt
Brak wykwitów nie świadczy o nieobecności wirusa. Aby potwierdzić lub wykluczyć zakażenie należy wykonać badania cytologiczne, a gdy wynik potwierdzi występowanie nieprawidłowych komórek nabłonka płaskiego o nieustalonym znaczeniu, zleca się dodatkowo badania w kierunku HPV.
Leczenie zakażenia HPV
Nie ma preparatów leczących zakażenia wirusem HPV, leczy się natomiast skutki zakażenia: zmiany przedrakowe, brodawki płciowe, brodawczaki krtani, a także raka szyjki macicy.
Każda kobieta z podejrzeniem zakażenia wirusem HPV powinna poddać się kolposkopii, czyli badaniu pozwalającym na obejrzenie szyjki macicy, jej kanału, pochwy i sromu za pomocą kolposkopu.
Leczenie kłykcin kończystych polega na ich usuwaniu metodami chemicznymi poprzez stosowanie miejscowo konkretnych preparatów, a także metodami fizycznymi - chirurgiczne wycinanie zmian, wymrażanie (krioterapia), usuwanie laserem.
Jeśli stwierdzone zostały zmiany dysplastyczne dużego stopnia najczęściej przeprowadza się konizację szyjki macicy, czyli zabieg polegający na wycięciu stożka tkanki z części pochwowej szyjki macicy.
Przebyta infekcja HPV nie chroni przed kolejnym zakażeniem.
HPV a rak szyjki macicy
Przenoszone drogą płciową typy genitalne wirusa HPV są najczęstszą przyczyną zachorowań na raka szyjki macicy.
W Polsce rozpoznaje się raka szyjki macicy u około 3300 kobiet rocznie, połowa z nich na tę chorobę umiera. Przy czym obecność materiału genetycznego tego wirusa stwierdza się w komórkach raka szyjki macicy nawet w 90 proc. przypadków wszystkich zachorowań.
Wirus HPV może się również przyczyniać do powstawania innych nowotworów takich jak rak pochwy i sromu czy rak prącia, odbytu, raka jamy ustnej i gardła.
Szczepienia przeciw HPV
Ryzyko zakażenia wirusem można zmniejszyć, ograniczając liczbę partnerów seksualnych, a także stosując szczepienia ochronne przeciw HPV. Szczepienia są skuteczną metodą zapobiegania zakażeniom wywoływanym przez genitalne typy HPV, odpowiedzialne za większość przypadków brodawek płciowych i raka szyjki macicy.
Szczepienia, aby były skuteczne, należy wykonać jeszcze przed rozpoczęciem aktywności seksualnej. Najlepiej między 11. a 12. rokiem życia.
Szczepionki przeciw HPV należą do szczepionek ,,zabitych'', co oznacza, że nie zawierają żywych wirusów, a tylko niektóre ich antygeny. Dzięki temu są to preparaty bezpieczne dla wszystkich osób, nawet tych z zaburzeniami odporności.
Jak w przypadku każdego leku, możliwe jest wystąpienie niepożądanych reakcji, odczynów poszczepiennych po podaniu szczepionki przeciw HPV. Najczęściej są to odczyny miejscowe w postaci bólu i niewielkiego obrzęku w miejscu szczepienia.
Szczepionki nie należy podawać, gdy występują ogólnie przeciwwskazania do szczepień, w tym wysoka gorączka, nadwrażliwość na którąś z substancji będącej składnikiem szczepionki.
Szczepienia przeciw HPV należą do szczepień zalecanych, odpłatnych.
Źródło: czytelniamedyczna.pl; pediatria.mp.pl; zaszczepsiewiedza.pl
Tu się dzieje
