Choroby odkleszczowe: czym można zarazić się od kleszcza?

Kleszcze to znane każdemu nieduże stawonogi należące do roztoczy. Choć na całym świecie żyje ponad 700 gatunków kleszczy, to  Polsce występuje ich zaledwie kilka, z czego najistotniejszym dla człowieka jest kleszcz pospolity. Kleszcze zamieszkują tereny łąk, lasów i zarośli. Ich aktywność uzależniona jest od temperatury otoczenia - im cieplej, tym bardziej kleszcze są aktywne. W Polsce aktywność kleszczy zaczyna się zazwyczaj już na przełomie marca i kwietnia i trwa aż do października.

Niestety, kleszcze są pewnego rodzaju nośnikiem chorób zakaźnych. Żywią się krwią, dlatego wyposażone są w narząd gębowy przystosowany do ssania krwi, a także liczne ząbki ustawione przeciwnie do kierunku wkłucia, dzięki czemu kleszcz po ukąszeniu zakotwicza się mocno w skórze. W czasie ssania kleszcze wstrzykują do tkanek żywiciela ślinę, z którą do organizmu mogą przedostawać się drobnoustroje chorobotwórcze.

Do najważniejszych i najbardziej powszechnych w Polsce chorób przenoszonych przez kleszcze należą borelioza z Lyme i kleszczowe zapalenie mózgu. Zdarzają się także przypadki zachorowań na

, choć są to przypadki rzadkie.

Jakie choroby przenoszą kleszcze?

Choroby odkleszczowe to grupa chorób zakaźnych przenoszonych przez kleszcze. Ludzie zarażają się od kleszcza, który jest rezerwuarem choroby, poprzez ukąszenie i przeniesienie zakażenia ze śliną.

BORELIOZA

Borelioza (Borelioza z Lyme, Lyme borreliosos, Lyme disease) to wieloukładowa choroba wywołana przez bakterie, krętki z rodzaju Borrelia burgdorferi, afzelii i garinii przenoszone przez kleszcze z rodzaju Ixodes. Warto wiedzieć, że do zakażenia może dojść nie tylko podczas ukąszenia przez kleszcza, ale także poprzez wtarcie znajdującego się na skórze kału kleszcza w zranione miejsce i przez rozgniecenie kleszcza i wtarcie jego treści w ranę na skórze.

Charakterystycznym objawem boreliozy jest rumień skórny w miejscu ukąszenia przez kleszcza, który ma tendencję do powiększania się. Jednak chorobę nie zawsze można rozpoznać po objawie. Bywa, że chory dowiaduje się o chorobie kilka lat po ukąszeniu, gdy zaczyna mieć bardzo poważne problemy zdrowotne. Borelioza może być rozpoznawana przy użyciu testów serologicznych. Chorobę leczy się za pomocą antybiotyków.

KLESZCZOWE ZAPALENIE MÓZGU

Kleszczowe zapalenie mózgu to wirusowa choroba ośrodkowego układu nerwowego przenoszona przez kleszcze i niepasteryzowane mleko, a także wytworzone z niego produkty mleczne. Chorobę wywołują wirusy z rodziny Flaviviridae. Jest to zespół komplikacji neurologicznych.

Przebiega zazwyczaj w dwóch fazach: pierwsza, trwająca do tygodnia, charakteryzuje się objawami przypominającymi grypę, zmęczeniem i brakiem apetytu. Faza druga rozwija się przez ok. 2-3 tygodnie i jest to groźna neuroinfekcja mogąca prowadzić nawet do zaburzeń czucia, upośledzenia pamięci i niedowładów. W leczeniu choroby kluczowe jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenie. Niestety, wystąpienie powikłań może prowadzić do śmierci osoby chorej.

Kleszczowe zapalenie mózgu rozpoznaje się poprzez oznaczenie przeciwciał klasy IgM w surowicy krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym oraz przeciwciał IgG w surowicy krwi i płynie mózgowo-rdzeniowym.

BARTONELOZA

Bartoneloza to odzwierzęca choroba zakaźna wywoływana przez bakterie rodzaju Bartonella, które przenoszone są na człowieka przez owady - kleszcze, komary, pchły. Bakterie mogą się także przenosić na człowieka poprzez zadrapanie przez zwierzęta. Określana jest także jako choroba kociego pazura.

GORĄCZKA Q

Gorączka Q to bakteryjna choroba odzwierzęca, której źródłem są owce i bydło. Wywoływana jest przez bakterię Coxiella burnetti. Do zakażenia człowieka może dochodzić poprzez ukąszenie kleszcza, a także drogą pokarmową i oddechową (przez wdychanie aerozoli zawierających skażone cząstki kału, moczu lub mleka zwierząt). Nie jest to choroba powszechna. W grupie ryzyka zachorowania znajdują się hodowcy bydła i owiec, a także personel weterynaryjny.

TULAREMIA

Tularemia to bardzo ostra choroba bakteryjna ludzi i zwierząt. Wywoływana jest przez pałeczkę Francisella tularensis przenoszoną przez kleszcze i komary. Charakterystycznym objawem choroby jest powiększenie węzłów chłonnych.

ANAPLAZMOZA

Anaplazmoza granulocytarna (erlichioza) to odkleszczowa choroba zakaźna, którą wywołuje patogen Anaplasma phagocytophilum. Choroba przenoszona jest głównie przez kleszcze z rodzaju Amblyomma i Ixodes. Do zakażenia człowieka dochodzi przez skórę, podczas żerowania kleszcza.

Anaplazmoza atakuje w pierwszej kolejności białe krwinki. Objawia się gorączką, bólami głowy i mięśni. W badaniach laboratoryjnych widoczne jest obniżenie krwinek białych, płytek i wzrost enzymów wątrobowych. Jest to choroba groźna dla osób z obniżoną odpornością.

BABESZJOZA

Babeszjoza to choroba pasożytnicza zwierząt i ludzi. Wywoływana jest przez pierwotniaki z rodzaju Babesia przenoszone przez kleszcze z rodziny Ixodes. Na ryzyko zakażenia narażone są osoby zamieszkujące tereny, na których hoduje się krowy. Babeszjoza rzadko występuje u ludzi, może przebiegać bezobjawowo lub dawać objawy podobne do malarii. Z tego względu babeszjoza zwana jest ''malarią północy''.

Jak zapobiegać ukąszeniom kleszczy?

Zapobieganie kontaktom i ugryzieniom przez kleszcze polega głównie na unikaniu pobytu na terenach, na których łatwo spotkać kleszcza. Na wycieczki lepiej zakładać zakrywającą ciało odzież, bluzki z długim rękawem i długie spodnie, a także zakryte buty i czapki lub kapelusze. Zalecane jest także używanie repelentów, czyli środków odstraszających kleszcze, zawierających DEET lub permetrynę, które należy rozpylać na ubranie i odsłoniętą skórę, z wyjątkiem twarzy. Po powrocie ze spacerów konieczna jest dokładna kontrola ciała, zwłaszcza okolic pod pachami, pachwin, skóry za małżowinami usznymi i fałdów skórnych.

Kleszcze rozpoznają ofiarę po zapachu i ciepłocie ciała, a także po wydychanym dwutlenku węgla. Szukają sobie miejsca na ciele, które jest dobrze ukrwione i pokryte cienką skórą. Lubią wgryzać się w skórę pod kolanami, pod pachami i za uszami. Co ciekawe, samo ugryzienie kleszcza nie boli, ponieważ podczas wkłuwania się kleszcz uwalnia substancję znieczulającą. Z tego powodu są to niezwykle podstępne ataki.

Co robić po ugryzieniu kleszcza?

Po ukąszeniu kleszcza należy go jak najszybciej usunąć. Można to zrobić samodzielnie, ale tylko wtedy, gdy zastosuje się odpowiednią technikę. W większości przypadków lepiej nie ryzykować i zgłosić się przychodni. W usuwaniu kleszcza może pomóc także weterynarz. Miejsce po ukąszeniu należy następnie zdezynfekować i bacznie obserwować przez ok. miesiąc. W razie pojawienia się jakichkolwiek objawów należy się niezwłocznie skontaktować z lekarzem.

Zobacz także

Gdzie jest najwięcej kleszczy? Jak sprawić, by do nas nie lgnęły?

Mniej dzików — więcej kleszczy? Rośnie liczba przypadków boreliozy

Źródło: choroby-zakazne.mp.pl/choroby/inne-rodzaje-zakazen