Oceń
Dane epidemiologiczne wskazują na to, że w miastach więcej jest osób z alergią wziewną – pyłkową, czyli reakcją na naturalne alergeny roślinne, choć zieleni jest tam mniej niż na pozostałych terenach. Takie obserwacje nie dotyczą tylko Europy – także np. w Japonii wzrosła liczba osób uczulonych na pyłek cedru po tym, jak wycięto dużą powierzchnię lasów cedrowych i zbudowano autostradę. Polskie badaczki udowodniły, że pyłek brzóz w miastach, zwłaszcza silnie zanieczyszczonych, zawiera wyższy poziom białek alergennych, ponieważ zanieczyszczenia „stresują” drzewa. To powód, dla którego zawartość alergenów w pyłku może rosnąć.
Pyłek brzozy to częsty alergen w Europie Środkowej
Wiele eksperymentalnych badań pokazuje, że zanieczyszczenia powietrza mogą zwiększać reaktywność naturalnych alergenów pyłkowych. O polskich badaniach nad pyłkami brzozy w miastach opowiada dr hab. biolog Dorota Myszkowska z Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum (UJ CM), współautorka artykułu opublikowanego w czasopiśmie „PLoS ONE”.
– Zajęliśmy się tym problemem w Krakowie, gdzie zanieczyszczenie powierza jest poważne. Mierzyliśmy stężenie pyłku i badaliśmy zarówno sam pyłek, jak i brzozy rosnące w warunkach naturalnych. Sprawdzaliśmy alergenność pyłku brzozy, którego najsilniej uczulającym białkiem jest Betv1, nazwane od łacińskiej nazwy brzozy brodawkowatej Betula pendula – tłumaczy dr Myszkowska.
Jak wyjaśnia dr Myszkowska, pyłek jest cząsteczką, która służy roślinie do rozmnażania się. W jego składzie znajdują się różnego typu substancje aktywne, m.in. białka i połączenia białek z cukrami. Tymczasem w strefie klimatycznej Europy Środkowej to właśnie białko Betv1 odpowiada za najwięcej alergii u ludzi uczulonych na pyłki – zajmuje ono drugie miejsce po pyłkach traw. Choć są rośliny, które produkują dużo więcej pyłku, niż brzozy, to pyłki te zawierają białka o niskiej alergenności.
– Stężenie alergenów okazało się najwyższe na stanowiskach krakowskich, szczególnie eksponowanych na zanieczyszczenia środowiska (szczególnie pył zawieszony i tlenki azotu). Poza miastem było ono wyraźnie mniejsze – relacjonuje biolożka.
Dlaczego w miastach stężenie alergenów jest większe niż gdzie indziej?
Naukowcy sprawdzali, czy powodem większego stężenia alergenów w miastach jest to, że drzewa miejskie fizjologicznie różnią się od tych rosnących w mniej zanieczyszczonym środowisku. Zaobserwowano pewną odmienność fizjologiczną brzóz krakowskich i okolicznych, jednak różnice były nieznaczne – dotyczyły na przykład otoczki woskowej, jaką wytwarzały liście broniące się przed wpływem zanieczyszczeń (liście były twardsze). Naukowcy nie znaleźli dowodów, aby brzozy w miastach stały się bardziej „zjadliwe”. Badano też m.in. aktywność roślin związaną z fotosyntezą, zawartość barwników – te parametry także nie były na tyle odmienne, żeby mogło to silnie wpływać na zawartość białka Betv1 w pyłku.
W miejskich brzozach zaobserwowano natomiast wyższe stężenia białka stresu roślin. Jak wyjaśniają naukowcy, sytuacją stresującą dla roślin może być właśnie zanieczyszczenie środowiska. Ten czynnik mógł spowodować reakcję obronną i wydzielenie białek obronnych. Tworzy się tu błędne koło – rośliny w odpowiedzi na stres wydzielają białka obronne, a wraz z nimi – więcej tych, które stanowią alergen. Dlatego więcej osób może reagować uczuleniem na brzozę w środowisku miejskim. W badaniach uwzględniono również strukturę drugorzędową białek – tutaj też zaobserwowano różnice w alergenach pochodzących z miast i z terenów poza nimi. Naukowcy będą nadal badać ten temat.
Lekarze ostrzegają przez bagatelizowaniem uczuleń i ich objawów. Nieleczona alergia wziewna, szczególnie pyłkowa, prowadzi do rozwoju astmy oskrzelowej i atopowych stanów zapalnych skóry. Jeżeli ktoś przez kilka sezonów obserwuje u siebie lub dziecka katar, świąd skóry czy nawet duszności, nie powinien czekać na ustąpienie objawów i leczyć się na własną rękę. Taki stan powinien zdiagnozować lekarz i wdrożyć odpowiednią dla danego pacjenta terapię – ostrzega dr Myszkowska.
Źródło: I. Stawoska, D. Myszkowska, J. Oliwa, A. Skoczowski, A. Wesełucha-Birczyńska A, et al., Air pollution in the places of Betula pendula growth and development changes the physicochemical properties and the main allergen content of its pollen. PLOS ONE, 2023, 18(1): e0279826 / PAP/Karolina Duszczyk
Oceń artykuł
