Alergia na pleśnie nasila się jesienią i zimą. Jak ją rozpoznać i leczyć?
W okresie jesienno-zimowym od objawów uczulenia mogą odpocząć osoby z alergią na pyłki roślin czy jad owadów, natomiast dla osób uczulonych na pleśnie rozpoczyna się trudny czas. Choć jej objawy zwykle nasilają się w chłodnych porach roku, to ma ona charakter całoroczny. Jak rozpoznać alergię na zarodniki grzybów i jej zapobiegać? Czy można ją wyleczyć?
Pleśnie (grzyby pleśniowe) są częstą przyczyną alergii, która nasila się zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. To drobnoustroje bardzo rozpowszechnione w środowisku człowieka. Żyją zarówno na zewnątrz, jaki wewnątrz budynków: w ziemi, roślinach, klimatyzacji, a nawet w żywności czy naskórku zwierząt domowych (psów i kotów). Co ważne, grzyby przez cały rok mogą wytwarzać zarodniki, które są alergenami, więc uczulenie na pleśnie nie jest chorobą sezonową, ale całoroczną.
Co wywołuje alergię na pleśnie?
Zarodniki pleśni, które wywołują objawy alergii, są dużo mniejsze niż pyłki roślin i nie da się ich zobaczyć gołym okiem – mają wielkość od 2 do 5 µm. Najważniejszym źródłem alergenów pleśniowych są grzyby z rodzaju:
- Alternaria,
- Cladosporium
- Stemphylium
- Penicillium
- Aspergillus.
Choć najczęstszą przyczyną uczuleń są alergeny gatunku Alternaria alternata, to u większości chorych współistnieje nadwrażliwość na alergeny kilku gatunków grzybów.
Gdzie najłatwiej rozwijają się grzyby?
Idealnym środowiskiem do rozwoju pleśni są miejsca o dużej wilgotności i temperaturze powyżej 10 st. C – ale grzyby pleśniowe mogą wytwarzać dużą liczbę zarodników nawet w niesprzyjających warunkach. Wzrost pleśni zależy jednak głównie od odpowiedniej wilgotności, dlatego ich rozwój wewnątrz domów i mieszkań zwykle związany jest z nieprawidłowym systemem wentylacji, złą izolacją lub wadliwą klimatyzacją. Pleśnie rozwijają się także w wilgotnych piwnicach, zamkniętych przez znaczną część roku domkach letniskowych, na ramach okiennych, w łazienkach i kuchniach bez odpowiedniej wentylacji. Grzyby i pleśnie są też obecne w kurzu domowym – stanowią nawet 20 proc. jego składu.
Jakie są objawy uczulenia na pleśnie?
Alergia u osób nadwrażliwych na alergeny grzybów może mieć charakter zarówno sezonowy, jak i całoroczny, co zdarza się częściej. Objawy są związane przede wszystkim z układem oddechowym, ale mogą pojawić się również objawy skórne czy pokarmowe. Najczęstsze objawy uczulenia na grzyby i pleśnie to:
- nieżyt i obrzęk błony śluzowej nosa
- astma oskrzelowa
- świąd
- kichanie
- duszności
- świszczący oddech
- kaszel
- katar
- zapalenie spojówek
- atopowe zapalenie skóry
- pokrzywka.
Specjaliści uważają, że alergia na grzyby jest niedocenianym i zbyt rzadko rozpoznawanym czynnikiem pogarszającym przebieg chorób alergicznych, szczególnie nieżytu nosa i astmy oskrzelowej.
W jaki sposób diagnozuje się alergię na grzyby pleśniowe?
Osoby, które podejrzewają u siebie alergię na pleśnie powinny zgłosić się do alergologa. Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu, zleci odpowiednie badania. Alergię na grzyby i pleśnie pomagają zdiagnozować:
- testy skórne
- badanie krwi.
Testy skórne polegają na podaniu na skórę po lekkim jej nakłuciu rozcieńczonych wyciągów z najczęściej uczulających gatunków pleśni, natomiast krew bada się na obecność przeciwciał IgE skierowanych skierowanych przeciwko konkretnemu alergenowi – ich podwyższony poziom może oznaczać alergię.
Jak leczy się alergię na grzyby pleśniowe?
Alergia na pleśnie jest chorobą trudną do leczenia. Jak w przypadku każdej alergii najlepszą metodą leczenia jest unikanie kontaktu z substancją wywołującą reakcję uczuleniową. W przypadku grzybów jest to jednak niemożliwe, bo ich zarodniki są wszechobecne. Można jednak starać się ograniczyć kontakt z alergenami pleśni (patrz niżej).
W leczeniu alergii na pleśnie stosuje się dwie metody, które mają jednak swoje ograniczenia:
- Immunoterapia, czyli odczulanie – to jedyny przyczynowy sposób leczenia alergii na grzyby pod warunkiem wykazania mechanizmu IgE-zależnej nadwrażliwości na grzyb. Polega na kontrolowanym podawaniu alergenu osobie uczulonej, aby organizm nauczył się sobie z nim radzić. Nie jest to łatwe m.in. z tego powodu, że rzadko występuje alergia tylko na jeden rodzaj grzyba, poza tym często jest ona powiązana z alergiami na pyłki i trawy, a odczulanie na grzyby może pogarszać alergię na pyłki. Odczulanie jest rzadko stosowane w terapii alergii na pleśnie.
- Leki antyalergiczne – nie leczą przyczyn alergii, ale jedynie zmniejszają lub znoszą na pewien czas (zwykle na maksymalnie 24 godziny) objawy uczulenia, czyli katar, kaszel, swędzenie skóry, opuchliznę czy zapalenie spojówek. Skutkami ubocznymi leków antyalergicznych starszej generacji była senność, zaburzenia funkcji psychomotorycznych czy rytmu serca, natomiast leki nowszej generacji nie wywołują już takich działań niepożądanych.
Alergia na pleśnie – jak ograniczyć kontakt z alergenami?
Podobnie jak w przypadku innych alergii, nie da się uniknąć kontaktu z alergenem, ale można go ograniczyć. Jeżeli jesteś uczulony/a na pleśnie:
- unikaj miejsc, takich jak sauny, pralnie, szklarnie, wilgotne, ciemne pomieszczenia domu – w takich miejscach często występuje duże stężenie pleśni
- w ogrodzie nie grab liści, nie rozrzucaj kompostu i nie pracuj w szklarni
- staraj się, aby twoja łazienka i kuchnia były zawsze suche – grzyby pleśniowe szybko przywierają do wilgotnych powierzchni
- wietrz mieszkanie lub zainstaluj system wentylacji
- susz ręczniki i ścierki po użyciu
- po przyjściu do domu osuszaj wilgotne buty i garderobę
- zlikwiduj tapety – pleśnie żywią się zarówno papierem oraz klejem, którym tapety są przytwierdzone do ścian
- usuń kwiaty doniczkowe – pleśnie doskonale rozwijają się w glebie.
Źródło: Mp.pl / Alergiczne.info / E. Bogacka, Alergia na grzyby pleśniowe: diagnostyka i leczenie, Pol. Merk. Lek., 2008, XXIV, Suppl. 1, 11 (Medpress.com.pl)
Tu się dzieje
