Oceń
Powrót do zdrowia po udarze mózgu wymaga czasu i współpracy chorego z wieloma specjalistami: neurologiem, dietetykiem, neurologopedą. Jest to o tyle istotne, że w wyniku udaru może dojść m.in. do niedowładu kończyn, częściowego lub całkowitego paraliżu, problemów z połykaniem, utratą apetytu. Niedożywienie pacjenta po udarze może znacznie opóźnić jego powrót do zdrowia, a także obniżyć skuteczność rehabilitacji. Jak więc żywić chorego po udarze?
Dieta po udarze mózgu – co jest najważniejsze?
Kluczowe w procesie zdrowienia pacjenta po udarze są dwie rzeczy: obserwacja chorego i dieta, zależna od etapu, w którym znajduje się chory. Musi być ona dobierana indywidualnie do pacjenta (dostosowana również do innych współistniejących chorób) i uzależniona od jego kondycji fizycznej i możliwości związanych z połykaniem pokarmu.
Przez pierwsze czternaście dni po wystąpieniu udaru obserwuje się u chorego podwyższony katabolizm (organizm czerpie energię z własnych tkanek mięśniowych). Dlatego tak ważne jest, aby dieta w tym okresie zaspakajała zwiększone potrzeby energetyczne organizmu, a także dostarczała białko i błonnik pokarmowy. W późniejszym okresie (gdy pacjent jest intensywnie rehabilitowany) pożywienie powinno być bogate nie tylko w składniki energetyczne, ale również odżywcze. W tym okresie chory potrzebuje wielu składników, m.in. cynku, antyoksydantów, w tym witamin A, C i E, polifenoli... czyli wszystkich składników bioaktywnych, które mają wpływ na rehabilitację komórek nerwowych.
Na tym etapie wdraża się model diety śródziemnomorskiej, który jest teraz jedynym uznanym modelem żywienia w profilaktyce udaru.
Polecamy: Dukana najgorsza, śródziemnomorska najlepsza. Zobacz ranking
Żywienie chorego po udarze – jak to robić bezpiecznie?
Ważne jest również bezpieczeństwo żywienia pacjentów po udarze. Co to znaczy? Znaczna część pacjentów ma zaburzenia połykania (dysfagia). Jeśli są one bardzo poważne lub pacjent jest w ciężkim stanie neurologicznym, konieczne jest założenie zgłębnika nosowo-żołądkowego, żeby podawać pokarmy bezpośrednio do żołądka. Natomiast u pacjentów w lżejszym stanie czasem wystarczy tylko zmiana konsystencji i tekstury jedzenia.
Jakie objawy powinny zaniepokoić opiekuna osoby chorej po udarze?
- trudności w inicjacji połykania,
- trudności w żuciu pokarmu,
- wyciek pokarmu z kącików ust,
- odchrząkiwanie podczas posiłku,
- zmiana głosu na taki mokry, gulgoczący,
- kaszel podczas posiłku lub 30 minut po skończonym posiłku.
Pacjent, u którego zostaną zaobserwowane takie zachowania, powinien zostać poddany dogłębnej to diagnostyce, by odnaleźć przyczyny zaburzeń połykania i wdrożyć odpowiednie leczenie pod okiem doświadczonego neurologopedy. Pokaże on pacjentowi, jak bezpiecznie przełykać pożywienie, w jakiej pozycji to robić, jak pić napoje oraz jak zmodyfikować dietę, by zapobiec zachłyśnięciu. Czasem konieczne jest zastosowanie stymulacji termicznej, czyli lodowanie gardła (szpatułką owiniętą w mokry, schłodzony gazik stymuluje się tylną ścianę gardła albo łuki podniebienne, aby pobudzić odruch połykania). Jeśli pacjent nie jest w stanie zapamiętać lub zrozumieć tego typu informacji, neurologopeda powinien przeszkolić jego opiekunów.
Zobacz także: Udar niedokrwienny (zawał) mózgu: szybka reakcja zwiększa szanse na wyleczenie
Konsystencja i struktura pokarmów dla pacjentów pod udarze
Biorąc pod uwagę problemy chorego po udarze mózgu, opiekunowie wespół z dietetykiem muszą opracować nie tylko odpowiednio zbilansowaną dietę, ale również pomyśleć o odpowiedniej konsystencji i strukturze pokarmów. Muszą to być dania, które obniżą ryzyko aspiracji, czyli przedostania się pokarmu do dróg oddechowych, lub penetracji, czyli zalegania w gardle pokarmu.
Współpraca z dietetykiem jest też ważna z innego powodu. W żywieniu takiego pacjenta bardzo ważna jest nie tylko zawartość odpowiednich substancji odżywczych oraz podaż kaloryczna.
Sprawdź także: Jak pomóc osobie, która się zadławiła? Poznaj rękoczyn Heimlicha
Pacjent po udarze nie toleruje niektórych pokarmów – dlaczego?
Zdarza się, że u osób po udarze obserwuje się brak tolerancji na niektóre pokarmy, np. mleko. Nie ma to nic wspólnego z udarem, ale wiąże się z pobytem chorego w szpitalu i baczniejszą obserwacją – przez personel medyczny – jego stanu zdrowia. Pewne objawy, na które nie zwracał uwagi w domu, np. luźne stolce czy ból brzucha po spożyciu produktów mlecznych, mogą świadczyć o nietolerancji na laktozę.
Dieta po udarze – jakie pokarmy wyeliminować?
W przypadku chorych po udarze mózgu konieczne jest wyeliminowanie z diety pokarmów, które mogą podwyższać poziom cholesterolu czy podwyższać ciśnienie krwi. Te działania mają charakter profilaktyczny, zapobiegające ryzyku pojawienia się kolejnego udaru.
Chory po udarze mózgu powinien zapomnieć o:
- produktach ciężkostrawnych, smażonych i wzdymających,
- produktach zawierających dużo nasyconych kwasów tłuszczowych i cholesterolu, np. o tłustych mięsach, podrobach, maśle,
- produktach bogatych w sód (podnoszą ciśnienie krwi), czyli m.in. o słonych przekąskach, żywności wysoko przetworzonej, kostkach bulionowych, serach i przetworach mięsnych.
Dowiedz się więcej: Podejrzenie udaru? Natychmiast dzwoń po karetkę, bo czas ma ogromne znaczenie
Dieta po udarze – jakie produkty są zalecane?
Jak już wcześniej wspomniałam, u pacjentów po udarze mózgu najlepiej sprawdza się model diety śródziemnomorskiej, a więc ich dieta powinna uwzględniać:
- chude mięso, takie jak drób lub cielęcina,
- ryby bogate w kwasy omega-3,
- przetwory mleczne, o ile nie występuje u chorego nietolerancja laktozy,
- kasze, ryże, makarony (najlepiej pełnoziarniste),
- oliwę z oliwek i oleje roślinne,
- nasiona,
- warzywa i owoce.
Potraw przygotowywanych dla chorego po udarze nie należy solić, najlepiej przyprawiać je ziołami lub aromatyzowanymi oliwami.
Chorzy po udarze mózgu z niedożywieniem – co robić?
Chorzy po udarze, którzy wcześniej byli niedożywieni lub z powodu trudności z połykaniem pojawiło się u nich niedożywienie, powinni być suplementowani specjalistycznymi preparatami do żywienia medycznego. Zawierają one komplet witamin i składników mineralnych, mają też wysoką wartość energetyczną i – co najważniejsze – są w formie płynnej (przypominają jogurty pitne). Należy pamiętać, że decyzję o wprowadzeniu tego typu produktów zawsze powinien podejmować lekarz prowadzący. Z kilku powodów. Dostępne na rynku produkty mają różne składy, a należy wybrać ten preparat, który będzie najbardziej odpowiedni dla osób z zaburzeniami funkcji poznawczych. Poza tym, po ich spożyciu mogą pojawić się efekty uboczne, np. biegunki.
Warto wiedzieć! Osoby niedożywione mają gorsze rokowania po udarze. Udowodniono, że pacjenci z prawidłową masą ciała lub niewielką nadwagą mają mniejszą śmiertelność wewnątrzszpitalną, mniejszy jest też wśród nich odsetek osób wymagających opieki instytucjonalnej w porównaniu z osobami niedożywionymi.
TO CIĘ MOŻE ZAINTERESOWAĆ:
Oceń artykuł
