Wypalenie zawodowe - ten problem może dotyczyć również ciebie. Jak mu zapobiegać?

Czujesz zmęczenie i przepracowanie. Praca już nie cieszy, a przecież kiedyś dawała satysfakcję. Na samą myśl o obowiązkach służbowych odczuwasz stres, irytację i przygnębienie, a rano nie chce ci się ruszać z łóżka. Brzmi znajomo? Być może dopadło cię wypalenie zawodowe.

Zobacz także

5 powodów, dla których jesteś wiecznie zmęczony

Ciężki dzień w pracy? MUSISZ zrobić sobie przerwę

Najbardziej podatne na ten stan są osoby nadwrażliwe, neurotyczne, o niskiej samoocenie, a dotknąć może wszystkich, niezależnie od wieku. Kiedyś mówiono o wypalonych zawodowo 30- i 40-latkach, dziś do tej grupy dołączyli już 20-latkowie. Narażeni na wypalenie zawodowe są przedstawiciele wszystkich profesji, choć najczęściej dotyka pracowników, których zawód polega na kontakcie z ludźmi i niesieniu pomocy innym, m.in. pielęgniarkom, nauczycielom, psychologom.

Wypalenie zawodowe - definicja

Wypalenie zawodowe, syndrom wypalenia zawodowego, syndrom burnout to nic innego jak wyczerpanie organizmu spowodowane walką z długotrwałym stresem. Pracownik traci zapał do wykonywania pracy, która kiedyś sprawiała mu satysfakcję. Często czuje, że przestał rozwijać się zawodowo, jest niezadowolony z czynności, jakie wykonuje, odczuwa zmęczenie i bezsilność.

Nadmiar czy niedopasowanie obowiązków często idące w parze z niskimi zarobkami powoduje narastającą frustrację. A to rzutuje na życie osobiste i prowadzi do kryzysów emocjonalnych, a nawet chorób, takich jak nerwica czy depresja.

Wypalenie zawodowe - przyczyny

Co jest przyczyną wypalenia zawodowego? Do najczęściej wymienianych czynników należą:

• zmęczenie spowodowane zbyt dużą liczbą obowiązków
• niskie poczucie własnej wartości
• niska płaca
• brak sukcesów w pracy
• stawianie sobie wysokich wymagań przy minimalnym wpływie na sytuację
• mobbing, konflikty, stres w pracy
• perfekcjonizm i nadmierna odpowiedzialność - często wypalenie zawodowe spotyka pracoholików.

Wypalenie zawodowe - objawy i fazy

Osoba wypalona zawodowo odczuwa niechęć do wszystkiego, co wiąże się z pracą. W pierwszym etapie wypalenia zawodowego zapala się lampka ostrzegawcza. W tym stadium osobie wypalonej zawodowo zazwyczaj udaje się wrócić do prawidłowego funkcjonowania. Musi tylko zmniejszyć liczbę obowiązków, wypocząć lub zająć się hobby.

• bóle głowy
• problemy ze snem
• obniżenie odporności i częstsze infekcje

Jeśli pracownik zignoruje powyższe objawy, mogą się one utrwalić i przejść w drugą fazę wypalenia zawodowego. Tutaj pasja może nie wystarczyć. Osoba cierpiąca na wypalenie zawodowe będzie potrzebować dłuższego urlopu. Najczęściej spotykane objawy w tej fazie to:

• obniżenie jakości wykonywanej pracy
• problemy z koncentracją
• drażliwość
• wybuchy gniewu
• bezsenność

Na tym etapie skutki wypalenia zawodowego dosięgają nie tylko pracownika, ale i jego rodzinę i najbliższych. Następuje pełny rozwój objawów psychicznych, fizycznych i somatycznych. W tym przypadku najczęściej potrzebna jest specjalistyczna pomoc psychologa lub psychiatry.

• wahania nastroju
• unikanie kontaktu z ludźmi
• utraty wiary we własne możliwości
• cynizm i negatywne podejście do klientów
• poczucie osamotnienia i izolacji
• chroniczne zmęczenie
• konflikty małżeńskie, rodzinne, koleżeńskie
• zapadalność na różne choroby (depresja, nadciśnienie, wrzody żołądka)
• rezygnacja i brak chęci do życia
• myśli samobójcze.

Wypalenie zawodowe - jak sobie radzić

Co robić, aby nie dać się wypaleniu zawodowemu? Najlepiej zacząć od zapobiegania. Ważne jest oddzielenie pracy od życia prywatnego. Tylko odpowiedni balans między życiem zawodowym a osobistym jest w stanie uchronić od przykrych skutków tego stanu. 

• Ustalenie priorytetów zawodowych: Kiedy wiemy, do czego dążymy i lubimy swoją pracę, ryzyko wypalenia zawodowego jest mniejsze. Jeśli nie lubisz swojej pracy, może czas ją zmienić?
• Wyzwania: Może warto zainwestować w nowy kurs lub zapytać o niego pracodawcę. Rozwój wzbogaca i zmniejsza ryzyko wypalenia zawodowego.
• Higiena pracy: Rób 10-minutowe przerwy w pracy - na krótki odpoczynek oraz dłuższe na posiłki. Te ostatnie starajmy się jeść w kuchni, a nie przed komputerem. Zmęczony umysł jest mniej wydajny.
• Nastawienie: Bądź życzliwie nastawiony do innych, uśmiechaj się, zadbaj o dobrą atmosferę w pracy.
• Sen: Wysypiaj się - odpowiednia liczba godzin snu i wygodne łóżko to podstawa. Przed snem przewietrz pokój.
• Hobby: Pasja jest bardzo ważna. Człowiek spełniony w życiu prywatnym, jest wydajniejszy i bardziej zadowolony ze swojej pracy.
• Aktywność fizyczna: Nawet 20 minut ćwiczeń 2-3 razy w tygodniu zrobi różnicę. Endorfiny poprawią nastrój i zadowolenie z życia.
• Rodzina: Wygospodaruj czas tylko dla bliskich - męża, dziewczyny, dziecka. 
• Urlop: Nie zapominaj o urlopie. Aby dobrze wypocząć, należą się nam okresy odpoczynku i niemyślenia o pracy - przynajmniej dwa razy do roku, raz przez minimum dwa tygodnie.

Co zrobić, jeśli dopadły nas przykre objawy wypalenia zawodowego, z którymi nie możemy sobie poradzić? Jeśli wracasz z urlopu, a mimo to nadal przeżywasz koszmar na samą myśl o pracy, nie wahaj się poprosić o pomoc specjalisty.

Dobrym rozwiązaniem mogą okazać się rozmowy z psychoterapeutą lub terapia grupowa, na której spotkasz osoby z podobnymi problemami. Jeśli wypalenie zawodowe doprowadziło do depresji lub nerwicy, konieczne może się okazać przepisanie leków antydepresyjnych.

Wypalenie zawodowe może dotknąć każdego pracownika w każdym wieku. Może mieć szereg przyczyn i na szczęście często da się ten "problem" rozwiązać. Czasami wystarczy zmiana pracy, czasami zmiana otoczenia. Wypalenie zawodowe dotyka większość z nas, ale też większość z nas spokojnie sobie z nim radzi. Dla niektórych jest nawet motorem pozytywnych zmian, które ostatecznie wychodzą nam na dobre. Powyżej przedstawiliśmy, jakie mogą być objawy wypalenia zawodowego i jak sobie z nim poradzić. Jeszcze obserwujesz u siebie takie symptomy, koniecznie weź sobie do serca te słowa.