Oceń
Nadciśnienie złośliwe (łac. hypertonia maligna) to najcięższa postać nadciśnienia tętniczego, która w bardzo szybkim czasie doprowadza do niewydolności wielu narządów, m.in. serca i mózgu, a nawet śmierci. Szacuje się, że cierpi na nie około 1 proc. chorych, co jest efektem coraz lepszej wykrywalności i coraz lepszego leczenia hipotensyjnego. Niektórzy sugerują nawet, że nadciśnienie złośliwe jest chorobą, która na szczęście odchodzi w przeszłość.
Nadciśnienie złośliwe – na skróty:
- Nadciśnienie złośliwe – objawy
- Nadciśnienie złośliwe – przyczyny
- Nadciśnienie złośliwe – diagnostyka
- Nadciśnienie złośliwe – leczenie
- Nadciśnienie złośliwe – powikłania
W piśmiennictwie spotyka się też określenie „nadciśnienie w fazie przyspieszonej” (ang. accelerated hypertension), które w zasadzie odnosi się do tego samego procesu chorobowego i dlatego bywa przez lekarzy stosowane zamiennie z terminem "nadciśnienie złośliwe". Inne określenia, które można również spotkać w gabinecie lekarskim to: przełom nadciśnieniowy (ang. hypertensive crisis), stany zagrożenia w nadciśnieniu tętniczym (ang. hypertensive emergencies) oraz stany nagłe w nadciśnieniu tętniczym (ang. hypertensive urgencies).
Nadciśnienie tętnicze złośliwe jest niezwykle niebezpieczne, ponieważ nieleczone może doprowadzić do szybkiej śmierci. Nagły i nadmierny wzrost ciśnienia krwi doprowadza najpierw do uszkodzenia, a następnie do martwicy ściany środkowej małych i najmniejszych tętnic, czyli tych, które doprowadzają krew do mózgu, serca, nerek i wątroby. W efekcie dochodzi do niewydolności tych narządów.
Nadciśnienie złośliwe – objawy
Nadciśnienie złośliwe objawia się m.in.:
- wysokimi wartościami ciśnienia, zwłaszcza rozkurczowego (zazwyczaj 120-140 mmHg rozkurczowego),
- nasilonymi zmianami na dnie oczu (m.in. wysięki czy obrzęk tarczy nerwu wzrokowego),
- szybko postępującą niewydolnością nerek,
- nasilonymi objawy ze strony OUN, np. bólami głowy, encefalopatią nadciśnieniową, zaburzeniami widzenia,
- nasilonymi objawami ze strony układu pokarmowego, np. ostrym zapaleniem trzustki czy niedokrwieniem ściany jelita,
- niewydolnością serca lub zawałem serca,
- podwyższonymi wartościami kreatyniny, mocznika i kwasu moczowego,
- zaburzeniami elektrolitowymi (zwykle występuje hipokaliemia na skutek zwiększonego wydalania potasu z moczem),
- zmianami w moczu (zwykle pojawia się białkomocz, krwinkomocz).
Osoby cierpiące na nadciśnienie złośliwe skarżą się również na bóle brzucha, ogólne osłabienie, wielomocz, nykturię, duszność, zawroty głowy.
Nadciśnienie złośliwe – przyczyny
Nadciśnienie tętnicze pojawia się zazwyczaj w wyniku bagatelizowanego lub nieprawidłowo leczonego nadciśnienia pierwotnego, lub wtórnego. O wiele częściej występuje u mężczyzn, zwykle około 44.-45. roku życia (u kobiet około 36. roku życia). Czynnikiem znacznie podnoszącym ryzyko pojawienia się tej postaci choroby jest palenie tytoniu, a u kobiet stosowanie doustnej antykoncepcji.
Patogeneza nadciśnienia złośliwego wciąż pozostaje nie w pełni wyjaśniona. Najwięcej zwolenników ma pogląd, że za powstanie fazy złośliwej odpowiada nadmierny wzrost ciśnienia krwi, który przekracza pewien krytyczny poziom i powoduje powstanie charakterystycznych zmian w układzie naczyniowym, a w ich następstwie ciężkich powikłań narządowych. Wykazano również, że w patogenezie nadciśnienia złośliwego znaczące mogą być także inne czynniki, takie jak renina, angiotensyna II, aldosteron, wazopresyna, endotelina, wykrzepianie wewnątrznaczyniowe oraz czynniki genetyczne.
Nadciśnienie złośliwe może wystąpić w przebiegu nadciśnienia o różnej etiologii. Dotyczy to zarówno nadciśnienia pierwotnego, jak i wtórnego, niezależnie od stopnia jego zaawansowania. Może rozwinąć się m.in.:
- u pacjentów z chorobami nerek o różnej etiologii (kłębuszkowe zapalenie nerek, śródmiąższowe zapalenie nerek),
- w przebiegu zwężenia tętnicy nerkowej,
- w przebiegu chorób tkanki łącznej,
- u pacjentów z guzem chromochłonnym nadnerczy,
- w przebiegu zespołu Cushinga,
- w przebiegu zatrucia ciążowego.
Nadciśnienie złośliwe – diagnostyka
Aby potwierdzić diagnozę, należy udać się do lekarza rodzinnego lub kardiologa. Lekarz przeprowadzi z nami wywiad lekarski (należy mu opowiedzieć o wszystkich objawach), wykona pomiar ciśnienia oraz zleci różne badania, m.in.:
- badanie moczu,
- morfologię krwi,
- badanie EKG serca,
- tomografię komputerową głowy,
- rentgen klatki piersiowej,
- badanie dna oka (pozwala ono określić trzeci lub czwarty okres retinopatii nadciśnieniowej).
Nadciśnienie złośliwe – leczenie
Chory musi być pod stałym nadzorem kardiologa, który zleci leki obniżające ciśnienie krwi. Ze względu na wysokie ryzyko powikłań przy złośliwym nadciśnieniu tętniczym, leczenie nadciśnienia złośliwego powinno odbywać się w warunkach szpitalnych, na oddziale umożliwiającym ciągłe monitorowanie ciśnienia. Gdy leki zostaną odpowiednio ustawione, pacjent może być leczony w domu.
Nadciśnienie złośliwe – powikłania
Powikłaniami związanymi z nadciśnieniem złośliwym są:
- udar mózgu,
- zawał serca,
- encefalopatia nadciśnieniowa,
- ostra lewokomorowa niewydolność serca,
- retinopatia nadciśnieniowa (uszkodzenie siatkówki oka);
- uszkodzenie nerek;
- obrzęk płuc.
Nieleczone nadciśnienie złośliwe może prowadzić do zgonu w ciągu kilku dni lub kilkunastu miesięcy. W przypadku stosowania leczenia rokowanie się poprawia, niemniej około 5% pacjentów umiera w ciągu 12 miesięcy od rozpoznania. 5-letnie przeżycie wynosi około 74%. Najczęstszymi przyczynami zgonu są: obrzęk płuc, niewydolność nerek, udar mózgu.
Źródło: "Nadciśnienie złośliwe (nadciśnienie przyspieszone)", Andrzej Januszewicz, Włodzimierz Januszewicz, Ewa Szczepańska-Sadowska, Marek Sznajderman, w: Nadciśnienie tętnicze. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2007, s. 701–709.
"Nadciśnienie złośliwe z perspektywy półwiecza – od nihilizmu do sukcesu terapeutycznego", Włodzimierz Januszewicz, Marek Sznajderman, www.nt.viamedica.p
Oceń artykuł
