Prolaktyna może namieszać w życiu. Wysoki poziom jest przyczyną niepłodności

Prolaktyna to hormon produkowany głównie przez przedni płat przysadki mózgowej. Inne źródła prolaktyny to m.in. niektóre komórki układu odpornościowego, a w ciąży – łożysko. Prolaktyna stymuluje układ rozrodczy do działania, jajniki u kobiet i jądra u mężczyzn. Powiązana jest z działaniem hormonów płciowych, m.in. estrogenu i testosteronu, oraz hormonów tarczycy, m.in. TSH. Główną funkcją prolaktyny u kobiet jest pobudzanie laktacji. Hormon ten bierze również udział w reakcji stresowej.

Prolaktyna – wskazania do badania

Badanie stężenia prolaktyny zlecane jest przeważnie podczas diagnostyki niepłodności. Wskazaniem do badania mogą być również powtarzające się bóle głowy i zaburzenia widzenia, mlekotok czy powiększenie gruczołów piersiowych u mężczyzn.

Dowiedz się więcej: Hiperprolaktynemia, czyli nadmiar prolaktyny

Jednym z objawów zaburzeń stężenia prolaktyny u kobiet mogą być również nieregularne miesiączki, a u mężczyzn – zaburzenia erekcji.

Prolaktyna – przygotowanie do badania

Badanie poziomu prolaktyny wykonywane jest z krwi żylnej bez obciążenia lub z obciążeniem metoklopramidem (MTC). Do niedawna test z doustnym obciążeniem MTC uznawany był za dokładniejszy w diagnostyce tzw. hiperprolaktynemii czynnościowej. Krew pobierało się najpierw na czczo, następnie brało metoklopramid, a kolejne badania wykonywano po godzinie i po dwóch. Obecnie odchodzi się od tego rozwiązania na rzecz badania prolaktyny bez obciążenia.

Kilka dni przed badaniem poziomu prolaktyny należy powstrzymać się od aktywności seksualnej, dużego wysiłku fizycznego oraz w miarę możliwości unikać stresujących sytuacji. Badanie prolaktyny najlepiej wykonać w 3.-7. dniu cyklu miesiączkowego. 

Prolaktyna – normy

W diagnostyce niepłodności i diagnostyce guzów przysadki mózgowej istotną rolę odgrywa uchwycenie podwyższonego poziomu prolaktyny. W zależności od metody stosuje się różne normy.

Prolaktyna – norma (w zależności od metody):

• faza folikularna – do 23 µg/l,
• faza lutealna – do 40 µg/l,
• w trzecim trymestrze ciąży – do 400 µg/l.

Wyniki poziomu prolaktyny (w zależności od metody):

• 5-25 ng/ml – wynik prawidłowy,
• powyżej 25 ng/ml – możliwe nieregularne miesiączki i cykle bezowulacyjne,
• powyżej 50 ng/ml – prawdopodobieństwo zatrzymania miesiączkowania,
• powyżej 100 ng/ml – ryzyko guza przysadki.

U mężczyzn norma prolaktyny wynosi 5-20 µg/l.

Przyczyny podwyższonej prolaktyny

Przyczynami podwyższonej prolaktyny, oprócz guza przysadki mózgowej, mogą być m.in.:

• niedoczynność tarczycy,
• zespół policystycznych jajników,
• niewydolność nerek,
• anoreksja,
• stres,
• leki (werapamil, metylodopa, estrogeny, leki przeciwdepresyjne, metoklopramid).

Z kolei zbyt niski poziom prolaktyny może wystąpić m.in.:

• po chirurgicznym leczeniu guza przysadki,
• po urazie głowy,
• po porodzie (martwica przysadki, zespół Sheehana),
• w przebiegu gruźlicy,
• w przebiegu sarkoidozy.

Leczenie zaburzeń poziomu prolaktyny polega na leczeniu schorzenia pierwotnego oraz przyjmowaniu odpowiednich leków (bromokryptyna, kabergolina).

Zobacz także

Brak miesiączki i nieregularna menstruacja to częste zaburzenia. Jakie są przyczyny zaburzeń miesiączkowania?

Przyczyny męskiej niepłodności: od infekcji do nowotworów

Źródło: mp.pl, endokrynologia.net