Oceń
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych to stan zapalny tkanki otaczającej mózg, wywoływany przez bakterie, wirusy.
Mózg otoczony jest trzema błonami. Błona twarda stanowi zewnętrzną otulinę mózgu, a pajęczynówka jest błoną środkową, pod którą znajduje się błona wewnętrzna, zwana oponą miękką. Błony wraz z płynem mózgowym, znajdującym się pomiędzy środkową i wewnętrzną oponą, stanowią ochronę mózgu.
Zapalenie opon mózgowych jest chorobą opon, czyli tej ochrony pokrywającej mózg i rdzeń kręgowy. Przyczyną choroby są bakterie i wirusy, które wnikają do przestrzeni oponowej.
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych można ,,złapać'' wszędzie. Mając do czynienia z dużą grupą osób, przebywając przez kilka godzin w samolocie, pociągu, a także sali szkolnej, ryzyko przekazania i złapania wirusa czy bakterii drogą kropelkową jest wysokie.
Na zapalenie opon mózgowych chorują najczęściej niemowlęta, małe dzieci i nastolatkowie - są to okresy największej zapadalności na tę chorobę. Jednak na zapalenie opon może zachorować każdy, bez względu na wiek. Oprócz niemowląt najbardziej spektakularne, ciężkie i groźne zachorowania dotyczą seniorów.
Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Bakteryjne zapalenie opon mózgowych to bardzo poważna i ciężka choroba wymagająca natychmiastowej pomocy medycznej.
Zakażenie powodują najczęściej:
- meningokoki;
- pneumokoki;
- Hib (pałeczki hemofilne typu b);
- prątki gruźlicy;
- pałeczki okrężnicy;
- laseczki Listeria;
- paciorkowce grupy B.
Najgroźniejsze są zakażania meningokokami, bakteriami, które występują w nosie u dużej części populacji. Zakażenia te mają gwałtowny przebieg i mogą prowadzić do zagrażającej życiu sepsy meningokokowej. Szacuje się, że nawet co 8 minut 1 osoba na świecie umiera z powodu zapalenia opon mózgowych wywołanego przez meningokoki.
LECZENIE: bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych wymaga natychmiastowego leczenia antybiotykami, które mają szerokie spektrum działania i wprowadzane są bezpośrednio do krwiobiegu. Czas jest jednak wyjątkowo ważny. Im szybciej zostanie wdrożone leczenie, tym większe szanse, że osoba chora wyjdzie z tego cało.
Antybiotykoterapia trwa ok. dwóch tygodni. Leczenie zapobiegawcze stosowane jest także u osób z bliskiego otoczenia chorych.
Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
Wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych występuje znacznie częściej niż bakteryjne i mają lepsze rokowania. Zakażenia wirusowe rzadko są śmiertelne (chyba, że dojdzie do zapalenia mózgu), ale mogą powodować bardzo ciężki stan.
Chorobę może wywoływać wiele wirusów m.in.:
- enterowirusy;
- wirusy świnki i odry;
- wirus opryszczki;
- wirus ospy wietrznej i półpaśca;
- wirus HIV (ludzki wirus niedoboru odporności);
- wirus Epsteina-Barr.
Niektóre wirusy przenoszą się drogą kropelkową, inne mogą znajdować się w zanieczyszczonej ściekami wodzie.
LECZENIE: choć wirusowe zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych nie podlega leczeniu antybiotykami, to często podaje się je zapobiegawczo, gdy nie wiadomo jeszcze, co wywołało chorobę. Stosuje się leczenie objawowe i troskliwą opiekę nad chorym. Wyleczenie następuje zazwyczaj po upływie kilku tygodni.
Rozpoznanie zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
Rozpoznanie choroby polega na badaniu płynu mózgowo-rdzeniowego, poprzez nakłucie lędźwiowe. Wykonuje się także badanie krwi, w celu wykrycia bakterii.
Objawy zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych
W przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych występuje charakterystyczna triada objawów:
- ból głowy;
- sztywność karku (nie można dotknąć podbródkiem klatki piersiowej);
- światłowstręt.
Wśród innych objawów, jakie mogą towarzyszyć zapaleniu opon, wymienia się: wymioty, zaburzenia świadomości, objawy przypominające grypę, senność, bóle stawów, drgawki, wysypka plamicza (może świadczyć o sepsie meningokokowej).
Objawy zapalenia opon mózgowo rdzeniowych u niemowląt:
- gorączka (dłonie i stopy mogą być zimne);
- brak apetytu;
- biegunka;
- wymioty;
- rozdrażnienie;
- odgięcie głowy do tyłu;
- osłupienie;
- pulsujące ciemiączko;
- senność;
- wybroczyny, plamy na skórze.
Powikłania po zapaleniu opon mózgowo-rdzeniowych
Występowanie powikłań uzależnione jest rodzaju bakterii, ciężkości przebiegu choroby, sposobu leczenia, a także odporności osoby chorej. Szacuje się, że powikłania po chorobie dotyczą nawet 50 proc. wszystkich chorych na zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Możliwe powikłania po zapaleniu opon:
- niedowłady mięśni;
- głuchota, ślepota;
- porażenia nerwów czaszkowych;
- wodniaki lub ropnie podtwardówkowe mózgu;
- zaburzenia psychogenne (np. zaburzenia zachowania, zaburzenia snu);
- zaburzenia somatyczne (głównie u dzieci, np. zaburzenia wzrostu, zmniejszona tolerancja wysiłku).
Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych może prowadzić do śmierci.
Szczepienia ochronne są najskuteczniejszą formą ochrony przed bakteriami i wirusami mogącymi wywołać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych.
Źródło: korun.edu.pl; Puls medycyny;
Emma Nickerson, Choroby zakaźne, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2008
Oceń artykuł